28 lis Myślenie wizualne – przez obraz do mózgu
Myślenie wizualne wokół nas
Informacje przekazywane za pomocą obrazów oraz słów można spotkać w różnych dziedzinach życia, np.:
– regulaminy parków narodowych, placów zabaw, kąpielisk, boisk szkolnych,
– zasady zdrowego odżywiania, korzystania z sauny,
– instrukcje: mycia rąk, postępowania w przypadku ataku psa, udzielania pierwszej pomocy.
Można szybko zapoznać się z informacjami, które w formie zwizualizowanej są zrozumiałe także dla obcokrajowców. Coraz więcej instytucji sięga po graficzną reprezentację komunikatów, które mają trafić do jak najszerszej grupy odbiorców. MEN też wykorzystało wizualizację, przybliżając obowiązujące do niedawna obszary ewaluacji zewnętrznej w szkole.
Wszyscy potrafią rysować
– Ale ja nie umiem rysować. – To najczęstsza wypowiedź uczestników szkoleń myślenia wizualnego.
– Umiesz narysować kółko, prostokąt, linię? Jeżeli tak, dasz radę!
Pod koniec zajęć nauczyciele z zachwytem podziwiają swoje prace. Wyćwiczenie graficznych trików wymaga zaangażowania, ale jest do opanowania. Trzy kolory, ciekawe liternictwo, magiczne cieniowanie, niebanalna ramka i mamy gotową ilustrację istotnych zagadnień.
Rys. Praca uczestnika
Jeżeli wykonanie prac zgodnie z zasadami myślenia wizualnego jest takie proste, to co sprawia problemy? Barierę często stanowi umiejętność analizowania treści, wyszukiwania kluczowych informacji oraz przełożenie ich na prosty rysunek. Doskonale można zauważyć to zjawisko podczas tworzenia banku ikon – rysunków symbolizujących zjawiska, które chcemy zwizualizować. Jak narysować miłość, ale bez ckliwych serduszek? Za pomocą jakiego symbolu wyrazić: zmianę, samodzielność, innowację, programowanie? Tutaj zaczynają się schody. Jeżeli tworzy się pracę dla siebie, która ma pomóc w nauce, można pójść na skróty. Natomiast wizualizując treści dla innych odbiorców, trzeba posłużyć się znakami, które się kojarzą z danym zagadnieniem. Fachowcy zachęcają do tworzenia własnych zasobów znaków ilustrujących abstrakcyjne pojęcia. Doskonałą bazę stanowią słowniki obrazkowe z serii Bikablo Martina Haussmanna.
Myślenie wizualne w szkole i w domu
Biznes wizualizacją stoi a nauczyciele przyglądają się tej technice nieco nieufnie. Podczas warsztatów z pedagogami spotykam się z zarzutem, że prezentacja ważnych treści za pomocą rysunków i słów-kluczy prowadzi do zbytnich uproszczeń. Zachodzi pewne nieporozumienie. Studiowanie tekstów filozoficznych, naukowych, popularno-naukowych ma cel głównie poznawczy. Tworzenie zapisów rysunkowych okraszonych słowami-kluczami ma na celu analizę treści i taką formę syntezy, która pozwala m.in. na przeniesienie treści z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej. Nic się nie wyklucza a wręcz uzupełnia.
Pokazując podstawy myślenia wizualnego różnym grupom nauczycieli, proszę o wskazanie obszarów, w których widzą zastosowanie poznanej techniki. Oto najczęstsze pomysły na prace atrakcyjne tekstowo i wizualnie:
– kontrakt klasowy, plakat informacyjny, zaproszenia na imprezy, promocja, dyplomy,
– wizualizacja zjawisk przyrodniczych, fizycznych, chemicznych,
– fiszki do nauki słówek, dat, nowych terminów,
– technika pracy z tekstem,
– przysłowia, frazeologizmy,
– ortografia,
– ćwiczenia słownikowe, synonimy,
– atrybuty postaci historycznych,
– przebieg wydarzeń w lekturze,
– notatki wspierające proces segregowania treści, hierarchizowania i zapamiętywania.
W pracy nauczyciela konsultanta myślenie wizualne pomaga w tworzeniu logicznie ułożonego schematu szkolenia. Materiały dla uczestników zajęć, na których najważniejsze treści zostały zwizualizowane, cieszą się dużą popularnością. Opracowanie funkcjonalnego plakatu, prezentującego omawiane zagadnienia, pomaga skupić uwagę odbiorców.
Prywatnie wykorzystuję myślenie wizualne do zaplanowania wakacyjnego wypoczynku, świątecznego menu, wykonania oryginalnych kartek z życzeniami czy codziennych list zakupów i prac do wykonania – na domowników działa.
Rys. Święta
Czy Musicie zapamiętać…, czy Narysujcie!
Historia cywilizacji zaczyna się od rysunku i do rysunku powraca. Proces uczenia się jest skomplikowany a umiejętność wyszukiwania i selekcji informacji staje się sztuką. W tej sytuacji z pewnością warto wykorzystać kod, który sprawdzał się przez tysiąclecia i stosować myślenie wizualne w szkole i poza nią. Na efekty nie będzie trzeba długo czekać.
W artykule wykorzystałam:
- Haussmann, The illustrations in the visual dictionary bicablo, 2015
- Jóźwik, S. Zwoliński, Myślenie wizualne w biznesie, MT Biznes 2016
- Roam, Narysuj swoje myśli, Helion 2010
- Roam, Wszystko można narysować, 2010
- Art. 33 dekretu o obowiązku szkolnym (Dz.U. 1919 nr 14 poz. 147)
- http://www.newsweek.pl/nauka/najstarsze-dziela-sztuki-malowidla-z-indonezyjskich-jaskin-newsweek,artykuly,350102,1.html [dostęp:26.01.2017]
- http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Polska-Oswiata-Druga-Rzeczpospolita;4575098.html[dostęp:26.01.2017]
- http://psb.ur.edu.pl/koncepcja-podwojnego-kodowania-allana-paivio-w-procesie-percepcji-czytanego-tekstu [dostęp:3.03.2017]
- https://www.klaudiatolman.pl/[dostęp:26.01.2017]
- Dom, serial w reż. Jana Łomnickiego, odc.5
Ewa Kondrat
KPCEN w Toruniu
