09 paź Wystawa “Kaligrafia japońska na wachlarzu”
Od 12 października Muzeum Okręgowe w Toruniu zaprasza do odwiedzania nowej wystawy czasowej w Muzeum Sztuki Dalekiego Wschodu w Kamienicy pod Gwiazdą – „Kaligrafia japońska na wachlarzu”.
Wielorakość funkcji i rozmaitość idei, jakie wyraża, czynią z japońskiego wachlarza przedmiot o niezwykłym uroku. Wachlarz, jako płaski przedmiot, który służy do wachlowania pojawiał się już na starożytnych egipskich przedstawieniach. Poruszany wahadłowo wprowadza powietrze w ruch, dając uczucie chłodzenia. W Europie, niegdyś powszechnie używany, praktycznie wyszedł już z użycia. Natomiast w Azji nadal jest przedmiotem codziennego użytku obu płci. Najwcześniejsze japońskie wachlarze, zwane uchiwa, miały płaską i sztywną formę zbliżoną do owalu. W okresie Edo (1603-1868) mistrzowie drzeworytu przygotowywali projekty, których forma dostosowana była do kształtu tego typu wachlarza. Rozkładany wachlarz o bambusowych „listkach”, na których montowano wycinek koła z papieru powstał w Japonii w XI w. Stamtąd, dzięki funkcjonalnej formie, rozpowszechnił się na całym świecie. Wachlarze wytwarza się z rodzimych japońskich materiałów: bambusa, stanowiącego stelaż, oraz papieru washi lub jedwabiu. Różnorodne są jego kształty i rozmiary. Dekoracja natomiast jest odpowiednia do pory roku czy okazji, przy jakiej przedmiot ten jest używany. Jak wszystkie tradycyjne japońskie przedmioty, wachlarze (ōgi) wykonane są starannie, z szacunkiem dla tworzywa i sztuki rzemiosła. Niosą walory japońskiej estetyki i treść wykaligrafowanej poezji. W Japonii wachlarz jest do dzisiaj nieodzownym elementem tradycyjnego japońskiego stroju. Wykorzystuje się go w ceremonii herbacianej. Jest także rekwizytem, jednym z nielicznych, w tradycyjnych japońskich sztukach teatralnych.
W dawnej Japonii, wśród arystokratycznych elit, popularny był zwyczaj darowania wachlarza ukochanej osobie z wykaligrafowanym na nim tradycyjnym japońskim wierszem – waka. Uważa się, że powiązanie rozkładanego wachlarza (sensu, ōgi) z poezją waka, przyczyniło się do rozwoju rodzimego japońskiego pisma kana. Rozmiar wachlarza wyznacza ograniczone pole do kaligrafowania. Wymusza to na artyście starannie przemyślaną kompozycję i jednocześnie daje możliwości wyrażenia własnej wrażliwości i stosunku do treści, jaką nanosi się na wachlarz.
Prezentujemy na wystawie w Kamienicy pod Gwiazdą 31 prac (wachlarze uchiwa, sensu, zwoje i taśmy z kaligrafią) cieszących się uznaniem japońskich artystów, zrzeszonych w AIACC – Association for International Advancement of Calligraphy Culture. AIACC jest stowarzyszeniem 150 wybitnych japońskich artystów, reprezentujących wiele szkół i związków kaligrafów. Celem tego stowarzyszenia jest promocja współczesnej japońskiej kaligrafii za granicą, głównie w formie organizacji wystaw i warsztatów kaligrafii, a także nieodpłatnego przekazywania muzeom i galeriom prac i publikacji poświęconych tej dziedzinie sztuki. Dzięki nim mieszkańcy i goście Torunia mogą dotknąć piękna zawartego na japońskich wachlarzach.
Podczas finisażu wystawy Mistrzowie z Japonii zaprezentują widzom, jak powstaje japońska kaligrafia.
Katarzyna Paczuska
