31 sie Wernisaż wystawy “Jacob Heinrich Zernecke – wybitny torunianin”
Muzeum Okręgowe w Toruniu wspólnie z Towarzystwem Miłośników Torunia zaprasza 2 września 2022 roku o godzinie 12.00 do Ratusza Staromiejskiego na wernisaż wystawy pt. „Jacob Heinrich Zernecke – wybitny torunianin”. Ekspozycja została zorganizowana w związku z przypadającą w tym roku 350. rocznicą urodzin jednego z najbardziej znanych toruńskich burmistrzów i historyków Torunia, pamiętanego dzięki napisanym książkom oraz niespodziewanemu ocaleniu przed karą śmierci, którą nałożono na niego w 1724 roku w związku z wydarzeniami tumultu toruńskiego.
Jacob Heinrich Zernecke urodził się w 1672 roku w Toruniu jako najmłodsze dziecko bogatego kupca, Johanna Zerneckego, pochodzącego z miasta Bergen na wyspie Rugii. Odebrał staranne wykształcenie, odbył również dalekie podróże, podczas których zwiedził kraje niemieckie oraz Danię, Węgry, Anglię i Niderlandy.
Po powrocie do Torunia świetnie wykształcony Zernecke wszedł do grona miejscowej elity intelektualnej, a jego zdolności literackie i znajomość prawa zostały docenione przez toruńskich rajców. W 1699 roku powołano go na stanowisko sekretarza toruńskiej rady. Rozpoczęta w ten sposób kariera urzędnicza przypadła na bardzo trudny okres w historii Torunia związany z wielką wojną północną oraz konfliktami na tle wyznaniowym. W czasie dramatycznego oblężenia miasta przez Szwedów w 1703 roku Zernecke ratował najcenniejsze skarby toruńskiego archiwum, wynosząc je z płonącej ratuszowej wieży. Później, już jako ławnik staromiejskiego sądu, uczestniczył w uroczystościach związanych z pobytami w Toruniu wielkich władców – króla Augusta II i cara Piotra Wielkiego. Przeżył również niebezpieczny czas epidemii dżumy, która nawiedzała kilkukrotnie Toruń w latach 1708–1710. W 1713 roku awansował do rady miejskiej. Jako rajca zajmował różne odpowiedzialne stanowiska, m.in. scholarchy, czyli rajcy odpowiedzialnego za oświatę, a także przewodniczącego sądu staromiejskiego i przewodniczącego toruńskiego konsystorza ewangelickiego. W 1723 roku został po raz pierwszy wybrany na urząd burmistrza.
Pełniąc powierzone mu funkcje, Jacob Heinrich Zernecke zajmował się jednocześnie naukowymi badaniami nad przeszłością Torunia. Korzystając z dokumentów i ksiąg przechowywanych w toruńskim archiwum, przygotował cztery prace historyczne. Znalazło się wśród nich opracowanie poświęcone nawiedzającym miasto epidemiom, książka opisującą oblężenia Torunia w dobie wojen szwedzkich oraz najbardziej znana – „Kronika toruńska”.
Jacob Heinrich Zernecke jeszcze za swojego życia zyskał międzynarodową sławę. Przyczynił się do niej najbardziej rozgłos, jaki w protestanckich krajach Europy zyskał wyrok w sprawie tumultu toruńskiego z 1724 roku. Do pamiętnych rozruchów religijnych zakończonych atakiem protestantów na kolegium jezuickie doszło w czasie, gdy urzędującymi burmistrzami w Toruniu byli właśnie Zernecke (w randze wiceprezydenta) oraz prezydent Johann Gottfried Roesner. Obaj zostali uznani przez królewski sąd asesorski za winnych zamieszek i skazani na śmierć. Ostatecznie Zernecke uniknął ścięcia dzięki wstawiennictwu toruńskich katolików, którzy dzień przed planowaną egzekucją wyprosili jej wstrzymanie. Niepewny swojego dalszego losu zdecydował się poszukać schronienia w Gdańsku, do którego przeniósł się wraz z rodziną w początku 1725 roku. Gdańszczanie, a także żyjący w innych miejscach i krajach protestanci, traktowali Zerneckego jak cudem ocalonego męczennika za wiarę. Autor „Kroniki toruńskiej” zmarł w Gdańsku w roku 1741.
Wystawa „Jacob Heinrich Zernecke – wybitny torunianin” ma na celu przypomnienie biografii jednego z najbardziej znanych toruńskich burmistrzów, jego osiągnięć i czasów. Wśród prezentowanych obiektów znajdują się egzemplarze wszystkich najważniejszych książek Zerneckego, a także pozostawione przez niego rękopisy: pamiętnik, odpisy źródeł historycznych oraz własnoręcznie sporządzone kopie próśb o jego ocalenie z 1724 roku. Opowieść o życiu autora „Kroniki toruńskiej” uzupełniają materiały graficzne i obrazy, m.in. wszystkie zachowane grafiki przedstawiające Zerneckego, fotografie dekoracji wnętrz jego domu przy ul. Żeglarskiej w Toruniu oraz cenny portret syna gdańskiego burmistrza, Heinricha Zerneckego, pędzla Jacoba Wessela. Całości dopełnia wiele innych ciekawych obiektów związanych z dziejami Torunia w 2. poł. XVII i 1. poł. XVIII wieku.
Eksponaty prezentowane na wystawie pochodzą ze zbiorów: Muzeum Okręgowego w Toruniu, Biblioteki Gdańskiej PAN, Książnicy Kopernikańskiej, Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, Muzeum Gdańska, Archiwum Państwowego w Toruniu oraz z kolekcji prywatnych.
Organizatorem wystawy jest Towarzystwo Miłośników Torunia i Muzeum Okręgowe w Toruniu we współpracy z Książnicą Kopernikańską i Archiwum Państwowym w Toruniu.
Przedsięwzięcie zrealizowano dzięki wsparciu Gminy Miasta Toruń.
Informacja medialna powstała w oparciu o tekst autorstwa dr. Michała Targowskiego.
______________________
Wernisaż: 2 września 2022, godz. 12.00
Wystawa czynna: 3 września – 20 listopada 2022
Miejsce: Ratusz Staromiejski
Kuratorzy wystawy: Katarzyna Pietrucka, dr Michał Targowski
Opracowanie plastyczne: Jacek Nawrocki
31 sierpnia 2022 r.
