12 gru Toruń tylko zaPLANowany
16 grudnia Książnica Kopernikańska w Toruniu zaprasza na premierę najnowszej książki Katarzyny Kluczwajd. “Toruń tylko zaplanowany” to publikacja, która powstała z okazji 25-lecia obecności Torunia na Liście UNESCO (6 XII 1997-2022). Została pomyślana jako forma podziękowania dla tych, którzy troszczą się o pamięć miasta i duchy miejsc. Spotkanie rozpocznie się o godz. 18.00. Wstęp jest bezpłatny.
Katarzyna Kluczwajd: Toruń niezaistniały to historia wizji i suma starań – książka stanowi ich zapis. Ukazuje wiele nieznanych koncepcji, realnych i fantastycznych, czasem wręcz sensacyjnych; od czasów pruskich po okres PRL-u. To plany i marzenia inwestorów prywatnych, samorządowych i państwowych, kościelnych i wojskowych. można zapytać, jaki jest sens opowiadania o obiektach, które nie powstały? W połączeniu z wiedzą historyczną i kulturowym kontekstem rysują one nowy obraz Torunia, stanowią świadectwo potrzeb i gustów mieszkańców, uświadamiają, jak ważne dla kształtowania przestrzeni wspólnej były (i wciąż są…) decyzje władz.
Nowe ustalenia dotyczą domów i osiedli, urbanistyki, mostów przez Wisłę, gospodarki, obiektów użyteczności publicznej, kultury i rozrywki, sportu i rekreacji, pomników, kościołów, obiektów wojskowych. Analizowane archiwalia, które długo czekały na opracowanie, skłaniają do refleksji “co by było, gdyby…?” Ze świadomością, że każde “gdyby…” mogło wpłynąć na dalsze kształtowanie przestrzeni miasta. Co by było, gdyby powstał kompleks szpitala miejskiego przy ul. Słowackiego, Dwór Artusa wraz z teatrem – przy Fosie Staromiejskiej, gdyby zrealizowano wielki port wiślany? Gdyby uruchomiono kolejne w śródmieściu kinematografy, halę muzyczną? Gdyby powstały osiedla: Pensionopolis na Bydgoskim Przedmieściu i Kolonia Grossera na Mokrem? Gdyby hitlerowcy zrealizowali plany Wielkiego Torunia, “modernizacji” o ogromnej skali, ale i stopieniu destrukcji tego, co zastane?
W książce opisano historie dotyczące m.in. rekonstrukcji wieży ratuszowej, dyskusji o potrzebie budowie mostu – od 1891 roku poczynając, bogactwo projektów basenów z łaźniami – łącznie z basenem plenerowym… z falami i podgrzewaną wodą (1935), a także publicznych toalet – tu zaskakujący jest plan dla… dziedzińca ratusza (1905). Są podgórskie historie – o planach budowy szkoły, kompleksie ogrodowo-sportowym z czasu II wojny światowej, z basenem i placem koncertowym.
Ważną część opowieści stanowią wizje hitlerowców, często spektakularne, uwiecznione w odkrytych w Archiwum Państwowym pracach arch. Hansa Döllgasta z Monachium, do tej pory nie przypisanych autorowi (nie są sygnowane), w dużej części nieznanych. Jego wielkie założenia urbanistyczne dla propagandy i troski o “ducha narodu” to Kulturhaus (Centrum Kultury) na Rynku Staromiejskim i Sportfeld (Centrum Sportu) na zachód od ul. Reja.
12 grudnia 2022 r.
