30 paź TIMSS 2023 – najważniejsze informacje o badaniu
Wkrótce, 4 grudnia 2024 roku, poznamy wyniki najnowszej edycji badania TIMSS. Główny organizator badania – Międzynarodowe Stowarzyszenie Mierzenia Osiągnięć Szkolnych (IEA) opublikuje międzynarodowy raport z badania, a zespoły badawcze z poszczególnych krajów w tym samym czasie będą publikować raporty krajowe.
Badanie TIMSS
TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) jest jednym z największych międzynarodowych badań porównawczych dotyczącym nauczania matematyki i nauk przyrodniczych. W TIMSS 2023 wzięli udział uczniowie, rodzice, nauczyciele i dyrektorzy z 72 krajów i regionów.
Główne cele badania to dostarczenie:
- rzetelnych i porównywalnych danych o osiągnięciach uczniów z poszczególnych krajów oraz ich zróżnicowaniu, także ze względu na takie czynniki jak płeć czy pochodzenie społeczne uczniów;
- danych kontekstowych, czyli informacji o warunkach nauczania i uczenia się, a także o postawach uczniów i nauczycieli, które mogą stanowić podstawę do wyjaśniania obserwowanych wyników uczniów.
W każdej edycji badania wybierane są zagadnienia, na które kładziony jest szczególny nacisk. W TIMSS 2023 są to m.in. kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem.
Historia badania
Badanie TIMSS jest organizowane od 1995 roku. Przeprowadzane jest co 4 lata. Polska uczestniczy w nim od 2011 roku. Pierwszą edycję badania TIMSS w Polsce zrealizował zespół pracowników Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (CKE). Za realizację kolejnych edycji badania odpowiada Instytut Badań Edukacyjnych (IBE), który prowadzi je na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Uczestnicy badania
W Polsce w badaniu uczestniczyli uczniowie czwartych klas, a także nauczyciele matematyki i przedmiotów przyrodniczych uczący w badanych oddziałach klasowych oraz dyrektorzy szkół wylosowanych do badania. Dobór próby w każdym kraju odbywa się zgodnie z procedurami międzynarodowymi. Najpierw losowane są szkoły, potem z wylosowanych szkół konkretne oddziały. Próba jest reprezentatywna, a badanie pozwala wnioskować na temat wszystkich czwartoklasistów w krajach biorących udział w projekcie oraz na temat ich nauczycieli matematyki i przyrody, a także dyrektorów szkół.
Przebieg badania w szkole i narzędzia badawcze
Badanie jest prowadzone z wykorzystaniem rygorystycznych procedur badawczych obowiązujących we wszystkich krajach. Sesje badawcze mają dokładnie ten sam przebieg, tak aby wszyscy uczniowie mieli zapewnione porównywalne warunki. Uczniowie rozwiązują test sprawdzający wiedzę i rozumienie zagadnień związanych z matematyką i naukami przyrodniczymi, a także wypełniają ankiety, których celem jest pomiar postaw i zebranie informacji kontekstowych. Ankiety dotyczące procesów edukacyjnych na poziomie szkoły i klasy wypełniają także nauczyciele matematyki i przyrody oraz dyrektorzy szkół oraz rodzice uczniów z oddziałów wylosowanych do badania.
Pierwsza edycja badania TIMSS była prowadzona wyłącznie za pomocą narzędzi w wersji papierowej. Z czasem stopniowo wdrażane były elementy badania realizowanego w formie cyfrowej – z wykorzystaniem komputerów lub tabletów. W Polsce w badaniu TIMSS do 2019 roku korzystano z narzędzi w wersji papierowej. W 2023 roku po raz pierwszy uczniowie rozwiązywali wszystkie zadania na komputerach, a dyrektorzy szkół i nauczyciele wypełniali ankiety w formie online. Ankiety wśród rodziców były prowadzone w formie papierowej.
Okres realizacji badania w Polsce
Badanie pilotażowe TIMSS 2023 w Polsce przeprowadzono w marcu i kwietniu 2022 roku, zaś badanie główne w kwietniu i maju 2023 roku.
Serdecznie dziękujemy Uczniom i Uczennicom oraz ich Rodzicom za udział w badaniu. Dziękujemy również Dyrektorkom i Dyrektorom, Nauczycielkom i Nauczycielom, a także wszystkim osobom zaangażowanym w realizację badania TIMSS 2023 za współpracę, udział i pomoc w organizacji badania w szkołach – w imieniu krajowego zespołu badania TIMSS 2023, koordynatorka badania – Wioleta Dobosz-Leszczyńska.
Organizatorzy badania
Inicjatorem i głównym organizatorem badania TIMSS jest Międzynarodowe Stowarzyszenie Mierzenia Osiągnięć Szkolnych (IEA). Jest to międzynarodowa organizacja zrzeszającą instytucje badawcze i agencje rządowe, która od kilkudziesięciu lat prowadzi szereg badań porównawczych dotyczących kompetencji uczniów. Za harmonogram badania, narzędzia badawcze oraz przebieg badania odpowiada Międzynarodowy Ośrodek Badawczy w Koledżu Bostońskim, który ściśle współpracuje z sekretariatem IEA w Amsterdamie sprawującym ogólny nadzór nad badaniem.
Wyniki poprzednich edycji badania
W TIMSS 2019 średnia osiągnięć matematycznych polskich uczniów wyniosła 520 punktów, co dało Polsce 26 miejsce na 58 krajów uczestniczących w badaniu. Statystycznie istotnie wyższą średnią uzyskali uczniowie z 19 krajów, niższą – uczniowie z 26 krajów.
Średni wynik polskich czwartoklasistów w przyrodzie wyniósł 531 punktów, co uplasowało Polskę na 16 miejscu w zestawieniu. Istotnie lepszy wynik uzyskali uczniowie z 10 krajów i regionów, a średni wynik polskich uczniów był istotnie wyższy od wyniku uczniów z 38 krajów. Polska należała do grupy krajów, w których zaobserwowano spadek średniego wyniku zarówno w przyrodzie, jak i matematyce w porównaniu z poprzednią (2015) edycją badania. W badaniu w 2015 roku Polska zajęła w matematyce 17 miejsce, a w przyrodzie – dziewiąte miejsce wśród 47 krajów biorących udział w badaniu.
Zróżnicowanie wyników polskich uczniów w matematyce i przyrodzie było umiarkowane – stosunkowo niewielu osiągnęło bardzo słabe wyniki (zarówno w matematyce, jak i przyrodzie ok. 5%), ale też niewielu osiągnęło najwyższe wyniki (ok. 8 % w matematyce i ok. 9% w przyrodzie).
Polska należała do grupy 27 krajów, w których chłopcy poradzili sobie z zadaniami matematycznymi nieznacznie lepiej od dziewczynek (różnica wynosiła 8 punktów). Mimo wyższej średniej, osiągnięcia chłopców były bardziej zróżnicowane: było wśród nich więcej uczniów osiągających bardzo słabe i bardzo dobre wyniki. Umiejętności dziewczynek były natomiast w tym zakresie bardziej wyrównane.
W zadaniach przyrodniczych, tak jak w większości krajów uczestniczących w badaniu, nie zaobserwowano różnic między średnim wynikiem chłopców i dziewczynek. Wśród chłopców w Polsce, mimo podobnej średniej, było jednak więcej uczniów osiągających słabe wyniki. Dziewczynki w Polsce lepiej radziły sobie z zadaniami dotyczącymi treści z zakresu biologii, chłopcy – z zadaniami obejmującymi zagadnienia z geografii. W fizyce nie odnotowano istotnej różnicy między średnimi wynikami chłopców i dziewcząt.
Różnice między płciami względem poprzedniej edycji badania zwiększyły się. W 2015 roku różnica średniego wyniku chłopców była nieistotna statystycznie. Z kolei dziewczynki badane w 2019 roku znacznie gorzej radziły sobie z zadaniami matematycznymi od swoich rówieśniczek z 2015 roku.
Z badania TIMSS 2019 wynikało, że większość polskich dzieci lubiła chodzić do szkoły, jednak na tle innych krajów odsetek ten był stosunkowo niski. Polscy uczniowie w mniejszym stopniu niż uczniowie z innych krajów identyfikowali się ze swoją szkołą. Poczucie przynależności do szkoły polskich czwartoklasistów było, podobnie jak w 2015 r., jednym z najniższych spośród wszystkich krajów uczestniczących w badaniu. Gorzej czuli się w szkole chłopcy niż dziewczynki, a bardziej krytyczne wobec szkoły były dzieci lepiej wykształconych rodziców. Między 2015 a 2019 rokiem zaobserwowano niewielki spadek poczucia przynależności do szkoły.
Więcej informacji można znaleźć na stronach badania TIMSS, IEA i Międzynarodowego Centrum Badawczego TIMSS i PIRLS w Koledżu Bostońskim.
Źródło: IBE
30 października 2024 r.
