17 paź Płyta multimedialna poświęcona „przywołówkom”
Muzeum Etnograficzne w Toruniu wydało drugą płytę multimedialną z cyklu „Dziedzictwo niematerialne w województwie kujawsko-pomorskim”. Pierwsza, która ukazała się w ubiegłym roku, poświęcona była kujawskiemu zwyczajowi zapustnemu – „chodzeniu z kozą”. Tegoroczna płyta nosi tytuł „Zwyczaje wielkanocne. Przywołówki dyngusowe na Kujawach” i otrzymać ją można bezpłatnie w siedzibie Muzeum.Tak jak poprzednio, jej przygotowanie i wydanie w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej sfinansował samorząd województwa kujawsko-pomorskiego. Publikacja nie jest przeznaczona do sprzedaży, ale ma nieodpłatnie trafić do instytucji zajmujących się promowaniem niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a także do bibliotek, szkół, domów kultury i osób zainteresowanych kulturą ludową.
Płyta jest poświęcona jednemu z najciekawszych zwyczajów dorocznych, stanowiących swoisty fenomen kulturowy nie tylko w skali regionów przynależnych do województwa kujawsko-pomorskiego, ale i całej Polski. Przywołówki do dziś organizowane są w jednym miejscu – w dzielnicy Inowrocławia – Szymborzu. Zajmują się tym członkowie Stowarzyszenia Klubu Kawalerskiego, którego rodowód sięga przełomu 1833 i 1834 roku. Przywołówki dyngusowe z Szymborza są pierwszym, i jak dotąd jedynym, zjawiskiem kulturowym z naszego województwa wpisanym na prestiżową „Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego”.
Zwyczaj jest związany z obchodami Świąt Wielkanocnych na Kujawach, dawniej również praktykowano go na Pałukach. Był powszechny do II wojny światowej, a w niektórych wsiach spotykany do lat 60. XX wieku. Polegał na tym, że w Niedzielę Wielkanocną młodzi mężczyźni z dachu lub wysokiego drzewa wywoływali imiona dziewcząt przy użyciu tradycyjnej formuły i ogłaszali, ile wody dla każdej z nich przeznaczają. Na końcu dodawali imię i nazwisko tego, który nazajutrz przyjdzie do wywołanej dziewczyny z dyngusem. W podobnej formie przywołówki można co roku oglądać w Szymborzu.
Na płycie zamieszczono prezentację, zaprojektowaną przez artystę plastyka Wojciecha „Kiwi” Jaruszewskiego, zawierającą opracowane przez etnografa Hannę Łopatyńską z toruńskiego Muzeum teksty opisujące zwyczaj w kontekście historycznym i współczesnym, a także mapy, przykłady przywołówek z różnych lat, archiwalne i współczesne fotografie, skany z Ksiąg Protokołów, filmy, fragment audycji radiowej, nagrania. Materiały pochodzą m. in. ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, portalu ino.online, Polskiego Radia PiK, Urzędu Miasta Inowrocławia oraz archiwum Stowarzyszenia Klubu Kawalerskiego w Szymborzu.
Pierwsza płyta z serii „Dziedzictwo niematerialne w województwie kujawsko-pomorskim” ukazała się w 2016 r. i dotyczyła kujawskiego obrzędu „chodzenia z kozą”. Więcej informacji.
Fot. “Przywołówki” Muzeum Etnograficzne w Toruniu
