09 gru Otwarcie Muzeum w Aptece pod Łabędziem
Nowy obiekt Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy otworzy się dla zwiedzających już 15 grudnia. „Pod Łabędziem” była najstarszą w lewobrzeżnej Bydgoszczy apteką. Otwarta 27 grudnia 1853 r., 7 czerwca 2017 roku zakończyła ponad 160-letnią działalność. Obiekt wraca na kulturalną mapę miasta. W ramach wydarzenia odbędzie się wernisaż wystawy “Aptekarstwo bydgoskie”. Na bydgoszczan w nowym miejscu będą czekać wystawy, spotkania oraz eksperymentatorium edukacyjne.
Wystawa będzie podzielona na cztery części. W pierwszym pomieszczeniu będzie można zapoznać się z dziejami bydgoskiego aptekarstwa. W gablotach znajdą się obiekty takie jak: naczynia, butelki, moździerze, opakowania na leki, etykiety i fotografie. W tej części pokazane zostaną także dzieje przemysłu farmaceutycznego w Bydgoszczy – Fabryki Kosmetycznej „Halina” oraz Hurtowni i Wytwórni Drogeryjno-Aptecznej „Hadroga” – opowiada Wojciech Ślusarczyk z Pracowni Historii Medycyny i Farmacji MOB, kurator wystawy.
Główną częścią ekspozycji będzie oryginalne laboratorium galenowe. Służyło ono do wytwarzania leków z produktów pochodzenia roślinnego, zwierzęcego oraz z minerałów. Można będzie w nim zobaczyć napędzaną parą linię produkcyjną oraz oryginalne meble. Tutaj stanie także tabletkarka firmy Fritz Kilian z początków XX w.
Drugim pomieszczeniem wystawy będzie dawna izba ekspedycyjna. Znajdą się w niej meble z przełomu XIX i XX w. Na ladzie głównym elementem będzie kasa fiskalna „National” oraz zabytkowa waga. Na regałach umieszczone zostaną sztanglasy, karafki i puszki apteczne oraz opakowania na leki z początku XX wieku – tzw. osobliwki – informuje Gabriela Frischke, współautorka wystawy.
Trzecią częścią ekspozycji będzie izba recepturowa pochodząca z przełomu lat 60. i 70. XX w. Znajdą się w niej oryginalne loże recepturowe z wyposażaniem, na które składają się naczynia recepturowe oraz wagi apteczne i inne przyrządy.
Zaprosimy również na wystawy czasowe oraz do aptecznej herbaciarni – dodaje Ślusarczyk.
Równie ważna, co wystawa będzie działalność edukacyjna w obiekcie. Muzeum stawia na naukę przez zabawę w aptecznym eksperymentatorium.
Co czeka na odwiedzających Aptekę m.in. zajęcia w Ogrodzie Społecznika, warsztaty z zielarstwa, tworzenia naturalnych świec i kosmetyków, spotkania rewalidacyjne , ścieżki interdyscyplinarne, spotkania, a także klub seniora oraz wolontariatu.
Spotkajmy się w aptecznym zakątku przy Gdańskiej 5!
Otwarcie: 15 grudnia 2022 r. , godz. 18.00.
𝗛𝗶𝘀𝘁𝗼𝗿𝗶𝗮 𝗔𝗽𝘁𝗲𝗸𝗶:
27 grudnia 1853 r. Constantin August Mentzel uzyskał koncesję na założenie trzeciej w Bydgoszczy apteki – po aptece „Pod Złotym Orłem” i aptece „Pod Czarnym Orłem”, (później „Pod Niedźwiedziem”) – przy ul. Gdańskiej 5. Obok utworzono ogród roślin leczniczych, które wykorzystywano w aptece. Aptekę odziedziczył syn Constantina, Hugo Albert. Prawdopodobnie powstało wówczas laboratorium galenowe.
W 1895 r. nowym właścicielem apteki został Alfred Jacob. W latach 1905-1916 do spółki należał Henryk Warszawski. W 1909 r. Jakob przeprowadził przebudowę kamienicy. Architekt Rudolf Kern zaprojektował północne skrzydło i nową fasadę, a ogród roślin leczniczych przeniesiono na tył posesji. W 1923 r. Jacob przyjął do spółki Brunona Kazimierskiego, który był jednocześnie właścicielem drogerii „Pod Łabędziem”, funkcjonującej obok apteki. W 1932 r. Brunon Kazimierski został jedynym właścicielem interesu.
Apteka działała również podczas II wojny światowej. Kazimierski opowiedział się wówczas po stronie niemieckiej i zmienił nazwisko na Kalten. Kiedy na początku 1945 r. do Bydgoszczy zbliżała się Armia Czerwona, Kalten opuścił aptekę i uciekł na zachód. W momencie jego wyjazdu apteka była dobrze zaopatrzona w niemieckie leki, dlatego ważne było szybkie wznowienie jej działania. Przez krótki czas po wojnie w laboratorium produkowano maści, nalewki, leki przeciwgrypowe, a nawet tabletki z witaminą C.
W latach 1945-1948 r. aptekę dzierżawił mgr farm. Henryk Kowalewski. Następnie apteka przeszła pod zarząd Zjednoczonych Aptek Społecznych w Warszawie, a jej nowym kierownikiem został mgr farm. Tadeusz Kalinowski, który w 1950 r. poszerzył lokal apteki o drogerię. Apteka straciła wtedy swoją nazwę, zyskując miano Apteki Społecznej o numerze 39.
W latach 60. XX w. apteką kierowała mgr farm. Janina Majewska, a jej zastępcą była mgr farm. Łucja Wachowska. W 1976 r. aptece nadano nowy numer 09-011. Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku doszło do gruntownego remontu apteki. Na zapleczu lokalu urządzono nowoczesne pomieszczenia szkoleniowe z pracownią mikrobiologiczną, pracownią do szkoleń z aseptycznego przyrządzania leków oraz pokój seminaryjny. Frontową część lokalu podzielono na izbę ekspedycyjną, nowoczesną recepturę, hol i pokój kierownika. Oprócz tego w aptece funkcjonowały: magazyn tabletek, biuro, pokój socjalny, zmywalnia, węzeł sanitarny oraz piwnice. Nienaruszone zostało jedynie laboratorium galenowe, które zachowano na pamiątkę.
W 1971 r. kierownikiem apteki została mgr farm. Wachowska. W latach 80. XX w. istnienie apteki zostało zagrożone przez działalność kierownika księgarni „Współczesnej”, który chciał zlikwidować aptekę i pozyskać jej lokal na cele księgarskie. W jej obronie stanęła mgr farm. Wachowska, a także pacjenci.
Aptekę udało się ocalić, ale nad jej tylną częścią dobudowano piętro na potrzeby „Współczesnej”. W wyniku tej zmiany zamurowano świetlik znajdujący się w suficie laboratorium galenowego, na zawsze pozbawiając go światła dziennego.
30 października 1990 r. apteka została wykupiona przez mgr farm. Łucję Wachowską, mgr farm. Danutę Kośmider i mgr farm. Bartłomieja Wodyńskiego. Spółka istniała do 2003 r. W tym samym roku, z okazji 150-lecia istnienia apteki, Bartłomiej Wodyński otworzył na zapleczu apteki prywatne Muzeum Farmacji Apteki „Pod Łabędziem”.
W 2017 r. apteka i muzeum zakończyły działalność, a ponad 7 tys. muzealiów dzięki dotacji celowej Urzędu Miasta Bydgoszczy zakupiło Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. W zbiorach można wyodrębnić następujące zespoły: naczynia recepturowe, moździerze, wagi, sprzęt laboratoryjny, meble apteczne, druki i dokumenty o tematyce farmaceutycznej i lekarskiej, opakowania na leki, pocztówki z wizerunkami aptek oraz utensylia medyczne.
Tekst: Gabriela Frischke
9 grudnia 2022 r.
