02 gru „Idą Gody… Boże Narodzenie w zwyczajach i sztuce ludowej” – nowa wystawa czasowa w MOB
W bydgoskim muzeum można już poczuć świąteczną atmosferę. Nowej ekspozycji towarzyszą dźwięki kolęd i zapach choinek. Na wystawie zapoznamy się z lokalną twórczością ludową oraz bożonarodzeniowymi zwyczajami i tradycjami.
Godami w tradycji polskiej zwano dwanaście dni i wieczorów, liczonych od drugiego dnia świąt Bożego Narodzenia do święta Trzech Króli. Ekspozycja składa się z dwóch członów: przestrzeni zaaranżowanej na izbę kujawską oraz pokazu szopek ludowych.
Na Kujawach, podobnie jak w innych regionach Polski, świątecznie przyozdobiony dom był miejscem ważnych obrzędów i zwyczajów magicznych mających zapewnić zdrowie, urodzaj i dostatek. W rogu izby stawiano snop niemłóconego zboża, na podłodze rozsypywano słomę. Po wieczerzy wigilijnej gospodarze wróżyli o obfitości przyszłych plonów, podrzucając kłosy wyciągnięte ze snopa. W centralnym miejscu izby, przykryty białym obrusem, znajdował się stół z potrawami: zupą z suszonych grzybów i śliwek, kluskami z makiem, śledziami, jagłami, fasolą na sypko. Nad stołem wieszano podłaźniczkę – małą sosenkę, przystrojoną jabłkami, orzechami, ozdobami z opłatka.
W czasie badań etnograficznych we wsiach kujawskich odkryto też stary zwyczaj zdobienia przed świętami wnętrz izby, a także przestrzeni przed domem. Było to sypanie czystym, drobnym, żółtym piaskiem wzorów geometrycznych i kwiatowych. W zaaranżowanej izbie dywan z piasku usypała Zofia Szmajda-Mierzwicka – 98-letnia artystka ludowa z Gajówki pod Kowalem.
Druga część ekspozycji ukazuje walory artystyczne, bogactwo form i materiałów szopek bożonarodzeniowych, wykonanych w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat przez najbardziej cenionych artystów Pałuk, Kujaw, Kaszub oraz Krajny. Godna uwagi jest szopka Józefa Skawińskiego z Siedleczka, zrobiona z 3000 sklinowanych drewnianych elementów. Władysława Adryanowa z Kruchowa ulepiła szopkowe postacie z gliny i pokryła je barwną polichromią. Zachwyca także scenka bożonarodzeniowa Antoniego Chynka z Gniewkowa, który wyrzeźbił swoją pracę w wieku stu lat.
Święta Bożego Narodzenia są szczególnie uroczyście obchodzone w polskich rodzinach. Choinka, szopka, śpiewane kolędy tworzą miłą każdemu sercu atmosferę. Ekspozycja kieruje myśli zwiedzających ku nadchodzącym świętom – wprowadzając nas w ich klimat.
Maria Flinik-Huryn
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy
Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2
Wernisaż 5.12.2019 o godz. 18.00
Wystawa czynna do 20.02.2020 r.
Fot. MOB
