19 cze Góry Łosiowe nowym obszarem chronionym
O Parku Krajobrazowym Góry Łosiowe, nowo powstającym obszarze ochrony przyrody w województwie kujawsko-pomorskim, rozmawiano podczas konferencji popularnonaukowej, jaka odbyła się w Dworzysku koło Gruczna z okazji 25-lecia Nadwiślańskiego PK i 20-lecia Chełmińskiego PK, tworzących obecnie Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.
Na obszarze nowego, dziesiątego już parku krajobrazowego położonego w granicach województwa kujawsko- pomorskiego od jego strony północnej, znajdziemy m.in. ślady osadnictwa olęderskiego, korytarz migracyjny łosi oraz 54 pomniki przyrody.
Parki krajobrazowe to nasze wielkie bogactwo – nie tylko przyrodnicze, ale również kulturowe, bo na tych atrakcyjnych turystycznie i rekreacyjnie obszarach znajdziemy mnóstwo cennych pamiątek historii i dziedzictwa materialnego. Tak jest również w przypadku projektowanego Parku Krajobrazowego Góry Łosiowe, gdzie znajdują się obiekty związane z wybitnym polskim chirurgiem, profesorem Ludwikiem Rydygierem – mówi marszałek Piotr Całbecki.
Obszar ww. parków obejmuje dolinę rzeki Wisły od Bydgoszczy do ujścia Nogatu w okolicach Gniewu. Dolina rozciąga się na przestrzeni 120 km i na całej swojej długości ma zróżnicowaną szerokość, która waha się w granicach 5-6 km. Miejscami wykształcone są kilkunastokilometrowe rozszerzenia, tak zwane baseny. Gdzie indziej krawędzie doliny stykają się bezpośrednio z korytem rzeki, tworząc malownicze urwiska.
Dolina Dolnej Wisły została ukształtowana około 17-16 tysięcy lat temu, w czasie cofania się lądolodu skandynawskiego. Wtedy to wszystkie wody wiślane, które wcześniej płynęły pradoliną na zachód, skierowały się na północ do zagłębienia Zatoki Gdańskiej.
We wczesnym średniowieczu (VI – poł. X w.) pojawili się tutaj Słowianie, którzy wznieśli kilka grodów, otoczonych drewniano-ziemnymi wałami, służących jako schronienie dla okolicznej ludności w razie napadu (Strzelce Dolne, Gruczno, Bzowo).
W okresie rozbicia dzielnicowego zagrożenie od wschodu (Zakon Krzyżacki) spowodowało konieczność wzmocnienia pomorskiej linii obronnej od tej strony poprzez wzniesienie grodów w Nowem i Sartowicach, a także na terenie posiadłości pomorskich w ziemi chełmińskiej (Pień). Świętopełk II przeniósł stolicę kasztelanii świeckiej ze starego grodu na nowe miejsce w widłach Wdy i Wisły, tam gdzie potem Krzyżacy zbudowali murowany zamek. Granica pomiędzy krzyżackim Pomorzem a polskimi Kujawami biegła wówczas między Trzęsaczem i Złą Wsią.
Po wielkich powodziach, które w poł. XVI w. zniszczyły osadnictwo w dolinie Wisły, zaczęto sprowadzać prześladowanych w Niderlandach kolonistów holenderskich (mennonitów). Byli oni bardzo pracowici, dobrze zorganizowani i posiadali wielowiekowe doświadczenie w gospodarowaniu na obszarach podmokłych, więc chętnie przyjmowano ich w Polsce. Należeli oni do odłamu ruchu protestanckiego, który wyróżniał się niezwykle surowymi obyczajami. Dzięki pracom melioracyjnym, mennonici przekształcili obszar dolinny w system pól uprawnych i pastwisk. Krajobraz ten przetrwał do dzisiaj wraz z pozostałościami holenderskiej drewnianej zabudowy z cmentarzami, szkołami oraz domami modlitw.
Pomimo przekształceń Dolina Dolnej Wisły na wielu odcinkach zachowała swój naturalny charakter. Obszar ten jest ważnym korytarzem ekologicznym o znaczeniu europejskim, łączącym Morze Bałtyckie z Karpatami. Jest to odwieczna trasa migracji ptaków, ssaków, zwierząt bezkręgowych, a także roślin, które rozprzestrzeniają się wzdłuż doliny zasiedlając nowe tereny.
Pod względem administracyjnym, Zespół Parków położony jest na terenie 4 powiatów i 16 gmin. Znajduje się tutaj 14 rezerwatów przyrody, występuje wiele rzadkich gatunków roślin i zwierząt, które chronione są w ramach projektów czynnej ochrony gatunków zagrożonych. W granicach Parku znajduje się 97 pomników przyrody ożywionej oraz 4 obiekty przyrody nieożywionej (jaskinia, głaz narzutowy i dwa źródła). Wzbogaceniem walorów przyrodniczych są cenne obiekty historyczne Chełmna, Świecia i Nowego.
Oprócz działalności związanej z ochroną przyrody, ekologią i edukacją, ZPKCHIN zachęca do zdrowego stylu życia, promując tradycyjne kulinarne smaki. Słynie m.in. z:
- ratowania starych odmian jabłoni,
- zakładania kolekcji lokalnych ekotypów śliw,
- tradycji pszczelarskich ze „Świętem Miodu” w Grucznie,
- chowu starych ras zwierząt gospodarskich np. owcy wrzosówki,
- odtworzenia przechowalni i suszarni owoców,
- przywracania tradycji wyrobu “Świeckich powideł”, które w 2000 roku uznane zostały za najlepszy regionalny przetwór roślinny w kraju.
Opracowała:
Dorota Łańcucka
nauczyciel konsultant
Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
-
- Eko-użytki
-
- Wierzby
-
- Pałac w Ostromecku
-
- Rezerwat Ostnicowe Parowy Gruczna
-
- Pasieka
-
- Powidła kozieleckie
-
- Sady z tradycją
-
- Wypas owiec
Fot. główna: Chata pomenonicka
