20 paź „Gdańszczanin w Toruniu. Pastor Johann Jacob Haselau i jego kolekcja”
Poznaj kolejne „Tajemnice toruńskich historii” w Muzeum Okręgowym! Tym razem zapraszamy na wykład Teresy Tylickiej pt. „Gdańszczanin w Toruniu. Pastor Johann Jacob Haselau i jego kolekcja”. Wydarzenie odbędzie się 27 października o godz. 17.00 w Muzeum Historii Torunia w Domu Eskenów. Wstęp wolny!
Urodzony w Gdańsku pastor Jacob Haselau przybył do Torunia w 1763 r., w wieku 27 lat, by pełnić obowiązki duszpasterskie w głównym zborze ewangelickim na Starym Mieście (obecnie kościół pw. Świętego Ducha). W grodzie Kopernika osiadł na stałe, jednak zachował do końca życia sentyment do swego rodzinnego miasta.
Jako bibliofil i kolekcjoner zgromadził ogromny księgozbiór, a także cenny zbiór map, rycin i rysunków. W 1774 r. kazał je oprawić w dzieło kilkutomowe, zachowane obecnie w Państwowym Archiwum w Toruniu w postaci 4-tomowego atlasu (Tabularum topographicarum secundum seriem alphabeticam dispositarum collectio quinque voluminibus comprehensa Thorunii). Zawartość atlasu pastor sukcesywnie uzupełniał o nowe zdobycze, pozyskiwane na aukcjach kolekcjonerskich lub drogą subskrypcji. Zlecał barwienie zamieszczonych w nim rycin i opatrywał ilustracje rękopiśmiennymi komentarzami – zwłaszcza w ostatnich latach życia, kiedy dotknięty chorobą nie mógł wychodzić z domu i sprawować posługi duszpasterskiej.
Związane z Toruniem rysunki i ryciny, wycięte z atlasu i rozproszone, ale zachowane w toruńskim archiwum, były tematem książki autorstwa Teresy i Jacka Tylickich, wydanej przez Towarzystwo Miłośników Torunia w 2016 pt. „Thorunensia i inne rysunki z XVIII-wiecznej kolekcji pastora Jana Jakuba Haselaua”. Duchowny ze szczególnym upodobaniem gromadził związane z Gdańskiem mapy, panoramy i ryciny z wedutami, które wypełniły znaczną część drugiego tomu atlasu. Są wśród nich: kosztowne prospekty (wydane m. in. przez Georga Matthäusa Seuttera z Augsburga, Johanna Baptista Homanna z Norymbergi, czy Georga Paula Buscha z Berlina), ryciny Samuela Donneta, a także subskrybowany przez pastora w latach 1761–1765 cykl 50 akwafort z widokami Gdańska, rytowanych przez Matthäusa Deischa, według rysunków Friedricha Antona Augusta Lohrmanna. Ta część kolekcji pastora jest tematem kolejnej publikacji autorstwa Teresy i Jacka Tylickich pt. „Dawny Gdańsk w rycinach z kolekcji pastora Johanna Jacoba Haselaua”. Stanowi ona szkic tła historycznego do zbioru Gedanensiów tamże zebranych, wyjaśnia zawarte w rękopiśmiennych komentarzach uczonego informacje oraz kataloguje ów zestaw w większości barwnych ilustracji, stanowiąc zarazem kontynuację i zamknięcie wcześniejszych publikacji na temat kolekcji duchownego.
Wykład związany jest z wystawą „Powrót do domu. Gdańsk w rycinach z kolekcji pastora Johanna Jacoba Haselaua”, jaka była eksponowana od 22 kwietnia do 3 lipca 2022 r. w Muzeum Narodowym w Gdańsku oraz z ww. publikacją autorstwa Teresy i Jacka Tylickich, pt. „Dawny Gdańsk w rycinach z kolekcji pastora Johanna Jacoba Haselaua”.
Tekst opracowała: Teresa Tylicka
20 października 2022 r.
