12 gru Fabryka Kultury tam, gdzie powstawał dynamit
Bydgoskie Muzeum Okręgowe niebawem się powiększy, rozbudowując Exploseum. W dużych, niezagospodarowanych budynkach powstanie Fabryka Kultury, której częścią będzie m.in. Muzeum Techniki. Znajdzie się w nim zbiór ciekawych eksponatów, m.in. militariów, z zakresu motoryzacji czy komunikacji.
Exploseum to unikalny w świecie przykład architektury przemysłowej zachowanej w niezmienionym kształcie od czasów II wojny światowej. Podczas hitlerowskiej okupacji był to kombinat tajnej produkcji prochu i wypełniania amunicji, wzniesiony rękoma przymusowych robotników. Należał do przedsiębiorstwa Dynamit-Aktien Gesellschaft (DAG).
Fot. Piotr Kromkiewicz
Niektóre z jego obiektów zaadoptowano do zwiedzania. Reszta pozostała niewykorzystana, ale już opracowano koncepcję ich zagospodarowania. Muzeum Okręgowe zaplanowało stworzyć w nich Fabrykę Kultury – projekt edukacyjno-wystawienniczy. Oprócz adaptacji kilkunastu budynków (o powierzchni przekraczającej 400 m kw.) zaplanowano również budowę drogi oraz dużego parkingu dla autobusów, który będzie wykorzystywany do organizacji wydarzeń. Ciekawostką jest, że zaprojektowano m.in. wykonanie szklanej podłogi w jednym z tuneli, aby zwiedzający patrząc pod nogi, mogli zobaczyć na jakiej wysokości się znajdują (ok. 8 m nad poziomem gruntu).
W zaadaptowanych budynkach urządzone będą m.in. sale wystawiennicze, pomieszczenia edukacyjne, magazyny, pracownie konserwacji zabytków. Część dawnych zabudowań pozostanie jako tak zwana trwała ruina. Rozpoczął się już przetarg na przygotowanie dokumentacji projektowej. Po podpisaniu umowy prace zajmą około 20 tygodni.
Warto wiedzieć, że budowę tajnego kompleksu zapoczątkowano jesienią 1939 roku. Wznosiło go około 40 tys. przymusowych pracowników różnych narodowości System podziemnych tuneli stanowiących trasę turystyczną pod DAG Fabrik Bromberg łącznie ma długość około 2 km, na różnych głębokościach. Exploseum jest jednym z punktów kotwicznych Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH), a także współtworzy bydgoski Szlak Wody, Przemysłu i Rzemiosła TeH2O. Więcej informacji znajduje się na stronie http://exploseum.pl/.
Tekst: Janusz Milanowski
Fot.: Piotr Kromkiewicz/Toruńskie Spacery Fotograficzne
12 grudnia 2022 r.
