09 lis Edukacja dla zrównoważonego rozwoju w okresie pandemii COVID-19
Pojęcie zrównoważonego rozwoju sformułowano w roku 1975 na III Sesji Zarządzającej Programem Ochrony Środowiska ONZ (UNEP). Zdefiniowano je jako „rozwój, który zaspokaja potrzeby obecne, nie pozbawiając przyszłych pokoleń możliwości zaspokajania ich potrzeb”.
We wrześniu 2015 roku podczas Zgromadzenia Ogólnego w Nowym Jorku 193 państwa członkowskie ONZ przyjęły rezolucję pt. “Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030”, zawierającą 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju i 169 szczegółowych zadań, które wszyscy mamy osiągnąć do roku 2030. Każde z zadań ma swoje wskaźniki, co umożliwia ich regularne monitorowanie. Jest to ogromne przedsięwzięcie wymagające dobrej współpracy rządów, samorządów, biznesu i społeczeństwa. (https://www.gridw.pl/aktualnosci/partnerstwo-sdgs/2720-5-lat-celow-zrownowazonego-rozwoju)
-
- Źródło: https://www.un.org.pl/
Dobra jakość edukacji, czysta energia, zrównoważone miasta, ochrona życia na lądzie i pod wodą, działania w dziedzinie klimatu, to tylko niektóre z celów i zadań zawartych w Agendzie. Wskazują one jednoznacznie na konieczność zaangażowania ludzkości do ścisłej współpracy i poszukiwania rozwiązań na poziomie zarządzania, edukacji i produkcji. Jedno z zadań wskazane w tym okresie do realizacji w ramach celu 4., dotyczącego edukacji kolejnych pokoleń brzmi:
„Do 2030 roku zapewnić, że wszyscy uczący się przyswoją wiedzę i nabędą umiejętności potrzebne do promowania zrównoważonego rozwoju, w tym między innymi przez edukację na rzecz zrównoważonego rozwoju i zrównoważonego stylu życia, praw człowieka, równości płci, promowania kultury pokoju i niestosowania przemocy, globalnego obywatelstwa oraz docenienia różnorodności kulturowej i wkładu kultury w zrównoważony rozwój.” (http://www.un.org.pl/cel4).
Zapis ten wskazuje na konieczność odpowiedniego przygotowania społeczeństw, aby kierowały się w codziennych wyborach nową filozofią życia, wolną od nadmiernego konsumpcjonizmu i preferującą zespolenie z przyrodą.
Bardzo ważną rolę w tym procesie ma do odegrania szkoła oraz podmioty prowadzące edukację nieformalną. Ich zadaniem jest kształtowanie postawy szacunku, odpowiedzialności i solidarności oraz przygotowanie młodego pokolenia do aktywnego stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym ludzkości, tj. spowolnienie zmian klimatycznych na Ziemi czy też ograniczenie procesu wymierania gatunków roślin i zwierząt.
Cieszy rosnąca liczba organizacji pozarządowych prowadzących interesujące projekty edukacyjne o szerokim zasięgu oddziaływania. Jako przykład można podać działania prowadzone przez Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej, które obecnie prowadzi projekt pn. Dziś działam. Jutro zyskam nie tylko ja, ale i środowisko. Głównym celem projektu jest wzmocnienie poziomu świadomości ekologicznej lokalnych społeczności i promowanie wśród dzieci, młodzieży i dorosłych zasad postępowania zgodnego z ideą zrównoważonego rozwoju (http://tosieoplaca.org.pl/dzis-dzialam-jutro-zyskam-nie-tylko-ja-ale-i-srodowisko/).
Istotną rolę w procesie promowania zrównoważonego rozwoju odgrywa nauczyciel, dokonywany przez niego dobór metod i form nauczania prowadzących do zaangażowania ucznia i rozbudzania w nim poczucia odpowiedzialności m.in. za stan środowiska przyrodniczego w skali lokalnej. Takie możliwości daje na przykład praca metodą projektu edukacyjnego, który rozwija też zdolności komunikacyjne, umiejętność rozwiązywania konfliktów czy kreatywność. Co ważne, pozwala na kontakty ze społecznością lokalną, co może prowadzić do dialogu międzypokoleniowego.
W preambule obowiązującej podstawy programowej kształcenia ogólnego można odnaleźć szereg zapisów wskazujących na stworzenie warunków w polskiej szkole do urzeczywistnienia wyżej opisywanych idei. Określono w nim cele kształcenia ogólnego, których realizacja pozwoli na kształtowanie postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie. Odnajdujemy wśród nich między innymi:
- wprowadzanie uczniów w świat wartości, w tym ofiarności, współpracy, solidarności, altruizmu, patriotyzmu i szacunku dla tradycji, wskazywanie wzorców postępowania i budowanie relacji społecznych sprzyjających bezpiecznemu rozwojowi ucznia,
- formowanie u uczniów poczucia godności własnej osoby i szacunku dla godności innych osób,
- rozwijanie takich kompetencji, jak: kreatywność, innowacyjność i przedsiębiorczość,
- kształtowanie postawy otwartej wobec świata i innych ludzi, aktywności w życiu społecznym oraz odpowiedzialności za zbiorowość,
- ukierunkowanie ucznia ku wartościom.
W dokumencie tym podkreśla się, że „Szkoła dba o wychowanie dzieci i młodzieży w duchu akceptacji i szacunku dla drugiego człowieka, kształtuje postawę szacunku dla środowiska przyrodniczego, w tym upowszechnia wiedzę o zasadach zrównoważonego rozwoju, motywuje do działań na rzecz ochrony środowiska oraz rozwija zainteresowania ekologią.” (Dz.U.2017,poz.356, s.11 -14)
Oferta organizacji prowadzących działalność ekologiczną na terenie naszego województwa sprzyja realizacji zakładanych celów i warto z niej korzystać. W okresie nauki zdalnej szczególnie przydatne są rozwiązania wirtualne. Wspomniane wcześniej Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej w ramach projektu „Ucz się, poznawaj i badaj środowisko wokół nas” oferuje ciekawe kursy online dla dzieci, młodzieży oraz warsztaty dla nauczycieli, które są dostępne na platformie: wcee.moodle.org.pl
Ośrodek Edukacyjny „Szumilas” w Bydgoszczy zaprasza na wirtualną ścieżkę edukacyjną https://www.oczymszumilas.pl/eko-edukacja/, na której można poznać bioróżnorodność Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku. Warsztaty przyrodnicze online w Szkole Leśnej na Barbarce dla dzieci ze szkół Gminy Miasta Toruń oferuje Stowarzyszenie Tilia http://www.tilia.org.pl/aktualnosci/192-warsztaty-przyrodnicze-on-line-w-szkole-lesnej-na-barbarce-dla-dzieci-ze-szkol-gminy-miasta-torun
Proponowana oferta nie zastąpi bezpośredniego kontaktu z przyrodą, dlatego warto zachęcać uczniów do spędzania wolnego czasu na łonie natury. Nieustannie trzeba przypominać, że rozwój zrównoważony zaczyna się od drobnych zmian w stylu życia każdego z nas. Przywrócenie równowagi w skali lokalnej, zadbanie o otaczające nas środowisko naturalne, to najprostsze działania, które będą sprzyjały efektom w skali makro- pod warunkiem, że wszyscy je podejmiemy z pełnym zrozumieniem i odpowiedzialnością za nasz los i przyszłych pokoleń.
Bibliografia:
- Rozporządzenie Ministerstwa Edukacji Narodowej z 14 lutego 2017 w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U.poz.356 z późn. zmianami)
Netografia:
http://acteco.pl/articles.php?article_id=89 ,
https://www.oczymszumilas.pl/eko-edukacja/
http://tosieoplaca.org.pl/dzis-dzialam-jutro-zyskam-nie-tylko-ja-ale-i-srodowisko/,
https://www.gridw.pl/aktualnosci/partnerstwo-sdgs/2720-5-lat-celow-zrownowazonego-rozwoju,
Autor:
Lena Tkaczyk – dr nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, nauczyciel konsultant Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
