03 mar Dlaczego mokradła i trzęsawiska są dla nas ważne?
2 lutego obchodziliśmy Światowy Dzień Mokradeł. Data nawiązuje do 49. rocznicy podpisania Konwencji Ramsarskiej, która zobowiązuje sygnatariuszy (171 krajów, w tym Polskę) do ochrony i zrównoważonego użytkowania mokradeł, a także do podnoszenia świadomości społecznej na temat ekologicznej i gospodarczej roli obszarów wodno-błotnych.
Mokradła są dla nas ważne z wielu powodów. Po pierwsze odpowiadają za ochronę różnorodności biologicznej. Aż 40 proc. wszystkich gatunków żyjących na ziemi jest związana właśnie z tymi terenami. To rośliny, zwierzęta, ptaki, którym z powodu suszy grozi wyginięcie. Poza tym wysychanie bagien i torfowisk spowoduje, że nie będziemy mieli czystej wody. Ważną rolę w procesie jej oczyszczania odgrywają żyjące w mokradłach bakterie oraz bagienne rośliny. Mokradła chronią zasoby wody, a ich niszczenie nasila negatywne skutki ocieplenia klimatu w skali lokalnej i globalnej oraz zaburza naturalny obieg wody w przyrodzie. Obszary podmokłe podtrzymują lokalne krążenie wody i są naturalnymi formami jej retencji. Funkcjonują jak klimatyzatory: w czasie suszy są jedynymi miejscami posiadającymi wodę i umożliwiającymi jej parowanie, a w efekcie krążenie w lądowych ekosystemach i powrót w postaci deszczu czy rosy. Parowanie sprawia też, że lokalnie robi się chłodniej, ponieważ proces ten pochłania ciepło z otoczenia. Jeżeli zaczynamy osuszać torfowiska, pola i łąki wysychają szybciej, zaczyna też brakować wody w rzekach i jeziorach. Zjawisko to można już zauważyć w wielu regionach Polski.
Bagna, w których akumuluje się torf, są ogromnym magazynem węgla. Jeden hektar ekosystemu bagiennego pochłania w ciągu roku od kilkuset kilogramów do nawet dwóch ton węgla. Najnowsze badania pokazują, że torfowiska zakumulowały go znacznie więcej niż cała roślinność lądowa. Ściągając dwutlenek węgla z atmosfery, torfowiska przeciwdziałają więc globalnemu ociepleniu. Ale masowe osuszanie bagien w celu przekształcenia ich w tereny rolnicze sprawia, że torf zaczyna się rozkładać i zmieniają się one w źródła emisji dwutlenku węgla do atmosfery, negatywnie oddziałując na klimat. Dlatego tak ważne jest, by je z powrotem nawadniać. To jeden z podstawowych elementów ograniczenia zmian klimatycznych. Jeśli temperatura dalej będzie się podnosić, to tym bardziej będziemy potrzebować mokradeł. Więcej informacji w rozmowie z prof. Wiktorem Kotowskim na https://krytykapolityczna.pl/kraj/swiat-musi-ugrzazc-w-bagnie-i-to-doslownie-bo-inaczej-zabraknie-nam-wody/
W Polsce mamy 19 obszarów przyrody chronionej wpisanych na listę Konwencji Ramsarskiej, m.in.: Biebrzański Park Narodowy, Park Narodowy Ujście Warty, Rezerwat Przyrody Jezioro Karaś, Torfowiska Doliny Izery, Stawy Przemkowskie, Polodowcowe Stawy Tatrzańskiego Parku Narodowego, Ujście Wisły. W województwie kujawsko-pomorskim terenami podmokłymi stabilizującymi klimat są m.in. Bagienna Dolina Drwęcy, jeziora Rakutowskie, Piaseczno czy Czarny Bryńsk. Zob. https://www.wwf.pl/aktualnosci/mokradla-chronia-nas-chronmy-wiec-mokradla
Oprac. Dorota Łańcucka
Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku
Zdjęcie gł.: Łoś, obraz J. Fałata 1899 r.
