10 maj Toruńskie kłopotliwe dziedzictwo: historie z okresu III Rzeszy – 16. Konferencja z cyklu Toruńskie zabytki młodszego pokolenia
Badania architektury i urbanistyki, planowania, plastyki w Polsce w okresie okupacji hitlerowskiej prowadzone są od lat 90. XX w., a zintensyfikowane dopiero od niedawna, głównie w odniesieniu do terenów nie należących do Polski przed rokiem 1945 (Pomorze Zachodnie, Dolny Śląsk, Prusy Wschodnie) i dużych miast (Kraków, Poznań, Szczecin, Wrocław). To ogromny obszar badawczy wymagający systematycznej pracy.
Tytuł konferencji celowo nawiązuje do tytułu publikacji Kłopotliwe dziedzictwo? Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce (red. Jacek Purchla, Żanna Komar, Kraków 2020). Podstawowe pytanie, na które należy odpowiedzieć, brzmi: co to jest kłopotliwe dziedzictwo? Prof. Robert Traba w swoim artykule w tym tomie (pt. Asymetryczność kultur pamięci. Polskie i niemiecki kłopoty z kłopotliwym dziedzictwem) tak na nie odpowiedział: Wydawcy i autorzy tomu próbują zdefiniować je na podstawie własnych doświadczeń badawczych i kompetencji kulturowych. Idąc tropem Gregory’ego J. Ashwortha i praktyk Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie, można potraktować kłopotliwe dziedzictwo jako sytuację, w której brakuje spójności między ludźmi a dziedzictwem uważanym za ich własne: odziedziczonym po przodkach bądź wykreowanym jako wartość współtworząca ich tożsamość. Kłopotliwe dziedzictwo jest spuścizną, której cechą charakterystyczną jest dysonans w strategiach interpretacyjnych tworzonych przez różne podmioty dokonujące jej wartościowania.
16. konferencja z cyklu Toruńskie zabytki młodszego pokolenia traktować będzie o toruńskim dziedzictwie II wojny światowej. Hitlerowcy w mieście zrealizowali niewiele obiektów i nie mają one cech architektury o mocnym symbolicznym nazistowskim przesłaniu. Planowali jednak z rozmachem.
Autorzy przedstawią wyniki najnowszych badań – pierwszą inwentaryzację realizacji architektonicznych, klasyfikowanych jako kłopotliwe dziedzictwo; projekty dotyczące „nowego Torunia” arch. prof. Hansa Döllgasta – wizjonerskie, jeśli można użyć tego słowa w tym kontekście. Opracowania doczekała się wieży ciśnień na stacji kolejowej Toruń Kluczyki.
Przypomnimy – w tym specyficznym kontekście – historie wcześniej opisane: fotograficznego archiwum Kurta Grimma, dokumentalisty okupacyjnych władz miasta; powstania Städtische Gemäldegalerie (Miejskiej Galerii Malarstwa)i jej „unicestwienia” w okresie PRL-u jako kłopotliwego dziedzictwa właśnie.
Podjęcie tej problematyki ma służyć przedstawieniu obecności oraz dzisiejszego postrzegania / funkcjonowania w przestrzeni miasta tego, co w okresie II wojny światowej zrealizowali hitlerowcy; tego, co miało powstać; także sposobu traktowania poniemieckiej spuścizny przez torunian krótko po 1945 roku. Jak zawsze konferencja ma inspirować do refleksji nad tym, co pozornie bliskie, a wciąż wymaga poznawania i wartościowania.
PROGRAM KONFERENCJI:
Obrady odbędą się 13 maja w Książnicy Kopernikańskiej przy ul. Słowackiego 8.
Wstęp jest bezpłatny.
Godz. 9.00
Powitanie, wprowadzenie
Robert Traba, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Zniszczyć czy zachować? Polskie problemy z kłopotliwym dziedzictwem
Marcin Orłowski, Toruń nieznany / wymazany z pamięci: miasto czasów II wojny światowej w fotografiach mieszkańców, gości, okupantów
Iwona Markowska, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Kłopotliwa spuścizna – historia kolekcji fotografii stworzonej przez niemieckie władze okupowanego Torunia
Dyskusja
Przerwa kawowa
Godz. 12.00
Michał Pszczółkowski, ASP Gdańsk, Heil Hitler Dir, mein schönes Thorner Land”: nazistowskie plany i realizacje architektoniczne w Toruniu
Katarzyna Kluczwajd, WBP Książnica Kopernikańska, Hansa Döllgasta architektoniczne plany dla Torunia 1940-1943
Jakub Polak, Problematyka konserwatorska mieszkalnych wież ciśnień w Polsce na przykładzie kolejowej wieży ciśnień w Toruniu Kluczykach
Piotr Birecki, UMK, Kultura i sztuki plastyczne w służbie nazistowskiej propagandy w okupowanym Toruniu
Katarzyna Kluczwajd, Niemiecka galeria malarstwa: podwójnie kłopotliwe dziedzictwo
Toruńskie Spacery Fotograficzne, impresje z tematycznego spaceru fotograficznego
Dyskusja
Godz. 15.00
Podsumowanie, zamknięcie obrad
ORGANIZATORZY: Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Książnica Kopernikańska w Toruniu
Link do wydarzenia na Facebooku TUTAJ
10 maja 2023 r.
