24 cze Istota, która stanęła na głowie
Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy zakupiło dzieło Sylwestra Ambroziaka – jednego z najwybitniejszych rzeźbiarzy współczesnych. „Stojącą na głowie”
(z cyklu „Laleczki”) to istota metafizyczna i tajemnicza. W zrozumieniu jej przesłania pomoże performance w wykonaniu rzeźbiarza.
Ambroziak stworzył ją w ulubionym od wieków materiale rzeźbiarzy – piaskowcu, a potem pomalował na różowo. Dzieło powstało podczas sympozjum rzeźbiarskiego „Kamienny krąg” w Nietulisku w 2007 r., a jej wykończenie nastąpiło w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. „Stojącą” pokazywano na wielu znaczących wystawach w Polsce, aż trafiła na stałe do bydgoskiego muzeum.
Trzeba do nich wracać…
Jej życie nad Brdą rozpocznie performance „Różowy świat staje na głowie”, w wykonaniu Sylwestra Ambroziaka, o symbolicznym odwróceniu pojęć, do czego nawiązuje forma rzeźby. Co to oznacza? Dla Laleczki można szukać miejsca wśród wszystkich dziwolągów sztuki: od antycznych minotaurów, przez średniowieczne bestiaria, stworki Hieronima Boscha, potwory z bajek braci Grimm, wynalazki surrealistów, odkrycia sztuki prymitywnej, aż po transgeniczne rzeźby Patrici Piccinini. Dziwadła i dziwolągi to odwieczne „laleczki” świata postawionego na głowie, figury osamotnienia, istoty pozbawione więzi, bo światu z nimi nie po drodze. Kiedy po takim myślowym eksperymencie przyjrzymy się wcześniejszym rzeźbom Ambroziaka, to bez trudu odkryjemy, że Laleczka wpisuje się w te figuracje.
– Na pierwszy rzut oka moje rzeźby są odpychające i trzeba do nich wracać, żeby rozpoznać ich istotę – podkreśla jej twórca.
Wydrążeni ludzie
Sylwester Ambroziak (rocznik 1964) w latach 1983 – 1989 studiował rzeźbę w warszawskiej ASP, w pracowniach profesorów Jerzego Jarnuszkiewicza, Stanisława Kulona i Grzegorza Kowalskiego. Jego dyplomowa rzeźba, wariacja wokół motywu Kuszenia św. Antoniego, wywołała tak duże kontrowersje, że władze Akademii przydzieliły jej mniej eksponowane miejsce podczas prezentacji dyplomów. Warto o tym wspomnieć nie dla uroku skandalu, lecz by zwrócić uwagę na początek jego figuratywnej narracji, wciąż twórczo rozwijanej. Wyrazista stylizacja istot o grubo ciosanych sylwetkach, dużych nieproporcjonalnych głowach, długich ramionach i krótkich nogach, prowokuje brzydotą, a ta zawsze jest „bliżej krwiobiegu słów” – jak to ujął poeta Stanisław Grochowiak. A po co te wszystkie groteskowe deformacje, czarowanie urokiem prymitywizmu?
– Rzeźba dziś zatraciła ducha, ja próbuję go wskrzesić, odnaleźć w niej emocje – odpowiada Ambroziak. – Moich postaci nie traktuję tylko jako rzeźbę, to mój język, rodzaj teatru, sposób komunikowania. To bliższe szamanizmowi.
Do opisu początków jego twórczości dodajmy jeszcze wpływ ówczesnej fali Nowej Ekspresji (a szczególnie nurt rzeźby malarskiej Georga Baselitza), żeby zrozumieć tę trwającą do dziś emanację szorstkości. To nic innego jak ambroziakowa materia emocji, bo jest dusza w tych humanoidalnych, nieporadnych istotach. Objawia się, gdy Ambroziak tworzy nimi sceny, konfiguruje gestami i pozami, tworząc rzeźbiarski teatr („Kobieta i mężczyzna”, 1999; „Mężczyzna niosący kobietę”, 1999; „Wszystko co najważniejsze, wszystko, co najpiękniejsze”, 2000).
„Laleczka” w foyer bydgoskiego muzeum, to jakby postać monodramu, najtrudniejszej ze sztuk aktorskich. Stoi na głowie na tle codziennej krzątaniny ul. Gdańskiej. Nieruchoma, jak ludzie na pobliskim przystanku, ogarnia ich-nasz świat w odwróconej perspektywie. Nie można jej oddzielić od bliskiego tła miasta, przechodniów spieszących nie wiadomo gdzie i po co. To nie jest tylko eksponat sztuki tylko istota, którą artysta stworzył z nas, niczym T.S Eliot swój słynny poemat „Wydrążeni ludzie”.
Janusz Milanowski/MOB
Wydarzenie:
Gmach Główny MOB, ul. Gdańska 4
Sobota, 25 czerwca 2022 r.,
18.00 – „Różowy świat staje na głowie”, performance odnoszący się do rzeźby Sylwestera Ambroziaka „Laleczka stojąca na głowie”.
Zadanie „Stojąca na głowie” z cyklu „Laleczki” Sylwestra Ambroziaka w przestrzeni publicznej Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy, dofinansowano ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2022, pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
24 czerwca 2022 r.
