Edupolis

„O Obrotach” premiera perfum

Muzeum Okręgowe w Toruniu zaprasza przedstawicieli mediów do udziału w wyjątkowym wydarzeniu zamkniętym, które odbędzie się w Domu Mikołaja Kopernika. W najbliższą środę, 25 czerwca 2025 roku w godzinach 18:00–19:30, zaproszeni goście będą mieli okazję odkryć zapachowy portret Mikołaja Kopernika, przygotowany przez zespół specjalistów w ramach prezentacji pt. „Nosem w źródłach, czyli historia Kopernika zapachem pisana”. Finałem wydarzenia będzie premiera wyjątkowej kompozycji zapachowej „O Obrotach”, inspirowanej jego przełomowym dziełem.

18:00–19:30
„Nosem w źródłach, czyli historia Kopernika zapachem pisana”
Konrad Zabłocki, Alan Balewski

Poszukując nowego spojrzenia na życiorys i dorobek naukowy Mikołaja Kopernika, sięgamy do świata zapachów. Jakie aromaty mogły otaczać wybitnego astronoma? Jak pachniała epoka, w której kształtowały się jego rewolucyjne idee? W ramach zapachowego studium poszukiwaliśmy nie tylko odpowiedzi na te pytania, ale przede wszystkim odtwarzaliśmy zapachowy świat Kopernika, próbując stworzyć jedyny w swoim rodzaju olfaktoryczny portret jego sylwetki i dorobku. 

Podczas prezentacji omówione zostaną metody pracy zespołu, obejmujące selekcję i analizę źródeł historycznych oraz proces przekładu treści na język zapachowy. Zaprezentujemy zasady tworzenia kompozycji w ramach perfumiarstwa koncepcyjnego, ukazując, jak zapach może służyć jako narzędzie narracji oraz w jaki sposób myśl kopernikańska została wyrażona poprzez medium zapachowe.

Kulminacyjnym punktem wystąpienia będzie prezentacja kompozycji zapachowej „O Obrotach” – aplikacyjnego zwieńczenia projektu, oddającego hołd polskiemu astronomowi, pod postacią wody perfumowanej.

„Nie tylko róg jednorożca, bursztyn i szafran. Czyli farmakopea kopernikańska”
Aleksander K. Smakosz

Przełom wieków XV i XVI był jednym ze zwrotnych momentów w historii ludzkości. Ze względu na rozpowszechnienie się druku, nastąpiła duża dynamika w wymianie kontaktów naukowych między przedstawicielami inteligencji całej Europy. Jedną z takich jednostek-polihistorów był Mikołaj Kopernik. Historia zna go głównie jako astronoma, ekonoma, względnie duchownego, urzędnika i dyplomatę. Mniej eksplorowanym tematem jest jego działalność medyczna. W istocie – skończył studia lekarskie w Padwie. Do naszych czasów zachowało się kilkanaście recept na leki ordynowane przez Kopernika. Są one środkami typowymi dla epoki i składają się z:

• surowców aromatycznych – goździki, cynamon, kardamon, szafran, gałka muszkatołowa;
• roślinnych produktów o właściwościach przeczyszczających – senes, rzewień;
• surowców mineralnych – bursztyn, ziemia armeńska.

Wśród postaci leków opisanych przez Kopernika dominują pigułki i powidełka, choć przepisywał również maści. Szczególnie interesujące jest jego wykorzystanie surowców o potencjale aromatycznym. W jednej z recept, którą miał przepisać z nieznanego dzieła Arnolda de Villa Nova, umieścił obok siebie: goździki, aminek (albo aframon), anyż, kardamon, imbir, cynamon, ostryż plamisty, mastykę, gałkę muszkatołową, szafran, pieprz kubeba, drewno agarowe (oud), fiołek wonny, różę oraz surowce niearomatyczne.

Warto tutaj także wspomnieć, że polski astronom i lekarz – Mikołaj Kopernik – przepisywał swoim pacjentom lek nasercowy, w skład którego wchodziły m.in. szafran (Crocus sativus L.), bursztyn, cynamon (Cinnamomum sp.) czy „róg jednorożca” – „Cornu unicor/-ni/”. Powyższa recepta pochodzi najprawdopodobniej z czasów studiów Kopernika w Padwie (1501–1504?).

Jakie środki lecznicze stosował w swojej praktyce Kopernik? Czy był dobrym lekarzem? Czym był farmaceutyczny róg jednorożca i święty olej? To tylko niektóre z tematów, które poruszę na moim wykładzie.

Konrad Zabłocki – pomysłodawca i współtwórca projektu Chronicles. Z wykształcenia biotechnolog w specjalizacji biologii molekularnej; miłośnik historii oraz sztuki narracji ze szczególnym uwzględnieniem narracji środowiskowej, mise-en-scene i opowiadania multisensorycznego. Od niemal 15 lat wielbiciel perfum niszowych, rzemieślniczych, artystycznych oraz perfumiarstwa koncepcyjnego, w ramach to której filozofii projektowania kompozycje zapachowe są wypadkową wieloetapowego procesu konceptualizacji. W Chronicles poszukuje sposobów kreatywnego przepisywania języka źródeł historycznych na medium wrażeń zapachowych.

Alan Balewski – polski perfumiarz i założyciel Bale – niezależnego laboratorium, w którym perfumy powstają rzemieślniczymi, tradycyjnymi metodami. Współorganizator inicjatywy Smells Like zrzeszającej pasjonatów perfum i popularyzującej wiedzę o zapachach. Magister psychologii z doświadczeniem w badaniach percepcji i wyobraźni węchowej. Umiejętności w sferze komponowania perfum nabył w prestiżowej, francuskiej szkole dla nosów – ISIPCA. Ponad pięcioletnie, praktyczne doświadczenie zaowocowało stworzeniem własnej marki perfum, w ramach której powstają limitowane serie artystycznych pachnideł oraz projekty, w ramach których poszukuje on tego, co jeszcze nowego można wprowadzić do współczesnej perfumerii.

Aleksander K. Smakosz – z wykształcenia farmaceuta. Obecnie doktorant w Katedrze Biologii i Biotechnologii Farmaceutycznej (Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu). Naukowo zajmuje się fitochemią, etnofarmakologią historyczną, toksykologią roślin, farmakognozją substancji aromatycznych i przypraw, chemią kosmetyków oraz historią kulinariów. Jest autorem kilkudziesięciu wystąpień na konferencjach krajowych i międzynarodowych oraz kilkudziesięciu rozdziałów w monografiach naukowych oraz artykułów popularnonaukowych i branżowych z zakresu nauk farmaceutycznych, historii nauki, ziołolecznictwa, perfumiarstwa i aromaterapii (pełna lista publikacji: www.gulosus.pl). Jako wydawca przyczynił się do powstania kilkunastu książek, których jest autorem lub redaktorem naukowym. Do najważniejszych należą: Historia naturalna przypraw, Etnofarmakologia rogu jednorożca, Epidemie: historyczne metody leczenia i prewencji, Wpływ alchemii na współczesny świat, Historia diagnostyki laboratoryjnej, Mieszanki olejków eterycznych do aromaterapii oraz Człowiek jako lek i obiekt badań. Jest redaktorem naukowym serii wydawniczej „Acta Uroborosa” oraz redaktorem naczelnym czasopism „Pharmacopola” i „ELIXIR”. Pełni również rolę konsultanta dla przemysłu kosmetycznego, aromaterapeutycznego i żywnościowego oraz wykładowcy z zakresu toksykologii, fitochemii, etnofarmakologii i regulacji prawnych dot. olejków eterycznych oraz innych substancji pochodzenia naturalnego. 

Wydarzenie: „O Obrotach” premiera perfum
Termin: 25 czerwca 2025r., godz. 18.00
Miejsce: Dom Mikołaja Kopernika