Edupolis

Zaangażowany tata to siła dla dziecka na całe życie

Niemal dwóch na trzech ojców zauważa potrzebę udziału ojca w opiece nad dzieckiem w pierwszym roku życia. 30% badanych przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę wskazuje jednak, że to zajęcie głównie dla matki. Na kolejnych etapach rozwoju dzieci odsetek wskazań na odpowiedź „matka i ojciec w takim samym stopniu” wśród ojców rośnie – (79% dla wieku 1-3, 82,5% dla wieku przedszkolnego)[I]. Zaangażowanie ojców już na etapie ciąży i pierwszych dni życia dziecka ma ogromne znaczenie dla jego rozwoju emocjonalnego i społecznego.

[I] Tata 2022. Raport z badania polskich ojców, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 

Rola ojca w rodzinie

Budowanie więzi z dzieckiem zaczyna się już na etapie ciąży i w pierwszych miesiącach życia dziecka – wbrew stereotypom dotyczy to zarówno matek, jak i ojców. Już kontakt skóra do skóry znacząco obniża poziom kortyzolu, zmniejsza objawy napięcia i lęku.[II]Ojcostwo jest biologicznie zakorzenionym, a nie tylko społecznym procesem, co udowadniają badania obrazowania mózgu (MRI) – doświadczenie rodzicielstwa zmienia strukturę mózgu.[III]Biologiczne zmiany mogą wzmacniać empatię, czujność na potrzeby dziecka i więź emocjonalną.

Zaangażowanie ojca przekłada się na cały system rodzinny. Oprócz wspomnianych korzyści dla mężczyzn badania wykazują także pozytywny wpływ na matki. Udział w opiece i pielęgnacji w pierwszych miesiącach życia dziecka odciąża matki, a dodatkowo wsparcie emocjonalne jest uznanym czynnikiem chroniącym przed rozwojem depresji poporodowej u matek. Harmonia w związku rodziców i niski poziom stresu u obojga kształtują u dziecka bezpieczne wzorce przywiązania i są bazą do nawiązywania wartościowych relacji w dalszym życiu.

Pracujący ojcowie spędzają średnio z dzieckiem 3,5 h w dniu roboczym i 5 h w dni wolne. 24% ojców deklaruje, że w dni wolne zajmuje się dzieckiem 8 h lub więcej. Niemal dwóch na trzech ojców uważa, że spędza z dzieckiem wystarczająco dużo czasu[IV]. Wpływ na realizowanie roli rodzica i relację z dzieckiem ma nie tylko dostępny czas, ale również formy i jakość jego spędzania. Budowanie więzi zaczyna się już na etapie ciąży – udział w szkole rodzenia, wspólne wizyty lekarskie, jak również codzienny kontakt z brzuchem mamy pomagają oswoić nową sytuację i przygotować się do narodzin dziecka. Po pojawieniu się dziecka na świecie ojciec może aktywnie uczestniczyć w pielęgnacji i opiece: kąpieli, usypianiu, przewijaniu czy karmieniu butelką. Te czynności to przestrzeń do wzajemnego poznania się oraz budowania więzi fizycznej, która na poziomie emocji i hormonów wspiera tworzenie się bezpiecznego przywiązania między dzieckiem a tatą.

– Zaangażowanie ojców i udział w opiece również na pierwszych etapach rodzicielstwa ma potwierdzony badaniami wpływ na rozwój dzieci. Stabilna, bezpieczna więź oraz głębsze rozumienie dziecka i jego potrzeb zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia krzywdzących zachowań rodzica wobec dziecka. Bezpieczną więź rozumiemy jako akceptację dla dziecka, bez oceniania, a z podejmowaniem prób zrozumienia go i jego zachowań. Dobra relacja z ojcem jest też dodatkowym czynnikiem chroniącym przed rozwojem zaburzeń psychicznych i podejmowaniem prób samobójczych. Im więcej czasu tata spędzi z dzieckiem w pierwszych miesiącach, tym wyższe są jego umiejętności opiekuńcze, a przez to pewność siebie. Według badań przez to częściej angażuje się w opiekę i zabawę z dzieckiem w kolejnych latach – przyznaje Joanna Kulpińska, koordynatorka Poradni dla Rodziców Latarnia Morska Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Korzyści dla dziecka

Już w momencie, gdy maluch nie potrafi jeszcze mówić, obecność taty w codziennych czynnościach pielęgnacyjnych, tulenie i wspólnie spędzany czas aktywności, buduje bezpieczną więź, która wpływa na dziecko przez całe życie. Dziecko, które ma bliski i aktywny kontakt z ojcem, zyskuje ważną osobę, do której może zwrócić się w trudnych chwilach zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłości. Zaangażowanie ojców w opiekę nad dzieckiem objawia się, według licznych badań i analiz, pozytywnym wpływem na:

• rozwój emocjonalny dziecka,
     
• budowanie kompetencji społecznych dziecka,
     
• rozwój poznawczy dziecka, w tym w przyszłości lepsze wyniki w nauce,
     
• budowanie poczucia własnej wartości dziecka.

Efekty tej relacji są widoczne nie tylko na etapie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa, ale też w wieku szkolnym i nastoletnim. Dzieci, których relacja z tatą w pierwszych latach życia była bliska i oparta na zaufaniu, mają mniej problemów społecznych w okresie dorastania, lepsze relacje z rówieśnikami, potrafią radzić sobie z konfliktami, nieporozumieniami czy różnicą zdań.[V]Takie osoby nastoletnie rzadziej popadają w konflikty z prawem i rzadziej sięgają po używki.[VI]

– Tata, z którym dziecko ma dobrą relację, to dla młodego człowieka bliska osoba, która może zaoferować wsparcie. Według badań Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę tylko 40% polskich nastolatków deklaruje, że w trudnej sytuacji zwróciłoby się do ojca. Możemy to zmienić, ojcowie mogą to zmienić – i to dzieje się już przy pierwszych kąpielach, spacerach i zabawach podłogowych z maluchem – dodaje Joanna Kulpińska.

Obok rozwiązań systemowych, jak urlop ojcowski czy rozwój usług ułatwiających łączenie pracy zawodowej z rodzicielstwem, zaangażowanie ojców wspiera dostępność edukacji, warsztatów i grup wsparcia. Poradnia dla Rodziców Latarnia Morska od lat organizuje spotkania i webinary dla rodziców, w tym te skierowane wyłącznie do ojców, jak grupa „Ojciec jako latarnia morska”. W aktualnej ofercie są m.in. grupa Przystań – spotkania dla rodziców z dziećmi w wieku 1-3 lata i Rodzic jak latarnia morska – grupa terapeutyczna dla rodziców dzieci do 6. r.ż.

Więcej informacji na www.rodzice.fdds.pl

[II]Parent–Infant Skin-to-Skin Contact and Stress Regulation: A Systematic Review of the Literature, Ch. Ionio, M. Landoni, G. Ciuffo
[III] fatherhoodchannel.com
[IV]Tata 2022. Raport z badania polskich ojców, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 
[V] Early care and the roots of attachment and partnership representations in the Bielefeld and Regensburg longitudinal studies, K. Grossmann, K. E. Grossmann, H. Kindler
[VI] Fathers’ involvement and children’s developmental outcomes: a systematic review of longitudinal studies, A. Sarkadi, R. Kris-tiansson, F. Oberklaid, S. Bremberg


O Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę

Od 1991 roku chronimy dzieci przed przemocą i wykorzystaniem seksualnym. Zapewniamy dzieciom i ich opiekunom wsparcie, profesjonalną pomoc psychologiczną i prawną. Uczymy dorosłych, jak mądrze i skutecznie reagować na przemoc wobec dzieci oraz co robić, gdy podejrzewają, że dziecko jest krzywdzone. Wspieramy i angażujemy rodziców, by wychowywali dzieci z miłością i szacunkiem. Wpływamy na polskie prawo, by jak najlepiej chroniło interes dziecka. Każde dziecko zasługuje na dzieciństwo wolne od przemocy!

Oficjalna strona fdds.pl