04 lis 7 listopada: David Hume. O rozumie, uczuciach i melancholii
W czwartek, 7 listopada 2019, zapraszamy na kolejne spotkanie z cyklu Filozofowie w Książnicy Kopernikańskiej. Naszym gościem będzie prof. dr hab. Adam Grzeliński z Instytutu Filozofii UMK. Odczyt, który wygłosi w ramach działalności Toruńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, stanowi popularne wprowadzenie do filozofii Davida Hume’a, a zarazem ukazuje ją jako sposób na ukształtowanie postawy życiowej, pozwalającej wydobyć się ze spleenu, pesymizmu i spowodowanej przez czarną żółć rozpaczy. Początek o godz. 18. Wstęp jest bezpłatny.
W wydanym w 1739 roku pierwszym tomie „Traktatu o naturze ludzkiej”, najwcześniejszym dziele Davida Hume’a, odnajdujemy zaskakujące autorskie wyznanie: „Przede wszystkim napawa mnie lękiem i wywołuje w mej duszy zamieszanie ta zagubiona samotność, w jakiej się znalazłem w mej filozofii; i wyobrażam sobie, że jestem jakimś dziwnym, nieokrzesanym potworem, który, niezdolny do tego, by wejść w społeczność i związać się z nią, został wypędzony poza wszelkie obcowanie z ludźmi i porzucony całkowicie bez pomocy i pociechy. (…) Wołam na innych, by się do mnie przyłączyli, abyśmy stworzyli kompanię dla siebie, lecz nikt nie chce słuchać mego wołania.„
W słowach tych pobrzmiewa echo wcześniejszych przeżyć Hume’a, który mając dziewiętnaście lat, pełen wątpliwości filozoficznych popadł w depresję i melancholię. Jeśli jednak porównamy ową wzmiankę z późniejszymi zapiskami odnajdowanymi w listach, spisanej pod koniec życia autobiografii, a także pismach filozoficznych, możemy dojść do wniosku, że ostatecznie owe melancholijne skłonności udało mu się definitywnie przezwyciężyć. Czytając najważniejsze dzieła Hume’a, nie sposób nie odnieść wrażenia, że to właśnie filozofia stanowiła najskuteczniejsze dlań lekarstwo na melancholię.
David Hume (1711–1776) – jeden z najważniejszych filozofów nowożytności, przedstawiciel szkockiego Oświecenia, zwolennik empiryzmu, sam siebie uznający za umiarkowanego sceptyka. Autor prac, które nie tylko weszły do kanonu dzieł filozoficznych, ale także są przedmiotem współczesnych badań i dyskusji: „Traktatu o naturze ludzkiej”, „Badań dotyczących rozumu ludzkiego”, „Badań dotyczących zasad moralności”, „Dialogów o historii naturalnej”, „Naturalnej historii religii”, a także monumentalnej „Historii Anglii”.
Prof. Adam Grzeliński specjalizuje się w filozofii brytyjskiej (Shaftesbury, J. Locke, G. Berkeley, D. Hume), jest autorem monografii z tego zakresu oraz przekładów literatury filozoficznej; zatrudniony w Katedrze Historii Filozofii, Filozofii Systematycznej i Etyki Instytutu Filozofii UMK.
Fot. David Hume, portret autorstwa Allana Ramsey’a z 1766 r. (Wikimedia Commons)
