23 września: Viktoria Park i Tivoli – restauracje-ogrody. Toruńskie przedmieścia sprzed lat

W czwartek, 23 września, zapraszamy na spotkanie promujące najnowszą książkę Katarzyny Kluczwajd. Autorka pisze w niej o kulturze popularnej Torunia, o codzienności i odświętności torunian od 4 ćwierci XIX w. po rok 1939. Publikacja zawiera wiele nowych ustaleń i niepublikowanych ilustracji. Spotkanie odbędzie się w Książnicy Kopernikańskiej przy ul. Słowackiego 8. Początek o godz. 18.00.

Katarzyna Kluczwajd: Kultura popularna u schyłku XIX w. zaświadczała o nowoczesności miasta tak samo, jak… komunikacja publiczna i wodociąg. W Toruniu kwitła w przedmiejskich salonach Viktoria Park na Mokrem, Tivoli na Bydgoskim Przedmieściu, i innych przybytkach. Ich historie to dzieje miejsc i ludzi: przestrzeni miasta, architektury i jej przemian, właścicieli i zarządców, artystów i konsumentów, twórców i odbiorców. To historie trwania (budowli) i dziania się (imprez), których dopiero koniunkcja buduje obraz kultury Torunia sprzed lat. Książka ukazuje dzieje kultury miasta przez duże K i kultury popularnej od schyłku XIX w. do roku 1939 (z akcentem na mniej znany okres sprzed 1920 roku).

W Viktoria Park, zwanym “Dworem Artusa klasy średniej”, działały sceny teatralna i operowa – przez lata jako scena teatru miejskiego (1887-1904), także letnia, variétés. Był Pałac Tańca, występy gwiazd, żywe obrazy i pokazy filmów. Odbywały się turnieje zapaśnicze, pokazy telepatii i chiromancji, dobroczynne bazary, wykłady, wiece, imprezy stowarzyszeń, czasem z nie lada atrakcjami, jak… lot balonem, uroczystości świąt państwowych i wielkich rocznic, jak 100-lecie Bitwy Narodów, 1600 lat edyktu mediolańskiego cesarza Konstantyna. Wielką rangę ponadlokalną miały: awangardowe widowisko teatralne “Król Edyp” (1912), pierwszy w Toruniu spektakl “Dziadów” Adama Mickiewicza (1913), polska Wystawa Przemysłowa (1913) – wszystko to za rządów Joanny Łyskowskiej. Po 1920 roku sławę Parkowi Wiktorii przyniosła Pomorska Wytwórnia Filmowa Marwin-Film (1929-1930) Bernarda Marwińskiego. Po upadku restauracji-ogrodu ciąg dalszy historii miejsca to budowa gmachu Sądu Apelacyjnego (1938-1947), opisana dopiero w tej monografii.

Specjalnością Tivoli były imprezy niemieckich stowarzyszeń wyznaniowych, a przede wszystkim muzyka, także poważna (m.in. Richarda Wagnera). Lokal był znany za sprawą Pałacu Wrotkowego (1911), święta piwa, wystaw ogrodniczych, Święta Róż, dorocznego Święta Reformacji, wykładów – także wyłącznie dla pań. Tu torunianie świętowali 150-lecie urodzin Friedricha Schillera. Po 1920 roku Tivoli zyskało rangę przybytku X Muzy, w okresie okupacji hitlerowskiej – trzeciej w mieście sceny teatralnej.

16 września 2021 r.