Edupolis

Głos dziecka w roli głównej. Ogólnopolska kampania społeczna Rzeczniczki Praw Dziecka

„Dzieci i ryby głosu nie mają” – to powiedzenie wciąż funkcjonuje w Polsce nie tylko jako językowy relikt, ale jako realna społeczna postawa. Choć brzmi niewinnie, w praktyce oznacza przyzwolenie na ignorowanie dziecięcych opinii, emocji i potrzeb. Dlatego Rzeczniczka Praw Dziecka rozpoczęła ogólnopolską kampanię społeczną „Głos dziecka w roli głównej”, której celem jest wzmacnianie podmiotowości dzieci i pokazanie, że mają prawo być zawsze wysłuchane.

Spot kampanii osiągnął ponad 500 tysięcy wyświetleń na YouTube, ponad 250 tysięcy wyświetleń na Facebooku, w niespełna dobę od publikacji pokazując, jak silnie temat słuchania dzieci rezonuje społecznie.

Postawy dorosłych wobec głosu dzieci

Skala problemu marginalizowania dzieci znajduje odzwierciedlenie w postawach dorosłych Polaków. Z badania zrealizowanego na zlecenie Biura RPD wynika [*], że 44 proc. badanych uważa, że dzieci zbyt rzadko mają możliwość wyrażania swojego zdania. Jednocześnie 28 proc. respondentów uważa, że głos dorosłego powinien być ważniejszy niż głos dziecka, a jedynie 4 proc. ankietowanych twierdzi, że to zdanie dziecka powinno mieć pierwszeństwo.

Te postawy przekładają się na codzienność: przerywanie dzieciom, bagatelizowanie ich emocji, odkładanie rozmowy „na później” czy
traktowanie dziecięcej perspektywy jako mniej wiarygodnej. Skutek bywa prosty i bolesny – dzieci przestają mówić, wycofują się, tracą
zaufanie do dorosłych i poczucie, że są bezpieczne i ważne.

[*] Badanie zrealizowane na zlecenie Biura Rzecznika Praw Dziecka w grudniu 2025 roku techniką wywiadów internetowych, na panelu badawczym BO! Panel Opinii (CAWI) na reprezentatywnej próbie 1000 Polaków w wieku 18 i więcej lat.

Kampania, która przypomina, że dzieci mają głos 

- Wsłuchanie się w głos dziecka jest jednym z najpiękniejszych i najbardziej odpowiedzialnych gestów, jakich może dokonać dorosły. To zaproszenie do relacji opartej na bliskości, zaufaniu i szacunku. Jako Rzeczniczka Praw Dziecka każdego dnia słyszę od dzieci ich ogromną potrzebą bycia autentycznie wysłuchanymi. Nie „przy okazji”, nie w pośpiechu, nie z góry przyjętą odpowiedzią – ale z uważnością, która mówi: widzę Cię, słyszę Cię, Twoje zdanie jest dla mnie ważne. Dlatego rozpoczynamy kampanię „Głos dziecka w roli głównej” – by przypomnieć, że to wielkie wyróżnienie i zaszczyt, gdy dziecko chce podzielić się z nami swoimi emocjami, potrzebami – mówi Monika Horna-Cieślak, Rzeczniczka Praw Dziecka.

- Pokazanie, że my, młodzi ludzie, mamy głos, który naprawdę się liczy, to jedna z najważniejszych rzeczy, jakie mogą nam dać dorośli. Gdy otrzymujemy przestrzeń do wyrażania swoich pomysłów, jesteśmy wysłuchani, a nasze propozycje są realnie wdrażane, czujemy, że mamy wpływ na otaczający nas świat. To buduje pewność siebie i poczucie sprawczości – bo nasze zdanie naprawdę może wiele zmienić – mówi Franciszek Papciak, 16-letni przedstawiciel inicjatywy Pokolenie Zmiany.

Symbol, który mówi więcej niż słowa

Centralnym elementem kampanii jest poruszający spot wideo oparty na metaforze powiedzenia „dzieci i ryby głosu nie mają”. Jego bohaterką jest dziewczynka, która – dosłownie i symbolicznie – staje się „złotą rybką”: obecną i widoczną, ale niesłyszaną. W  codziennym pośpiechu dorosłych jej próby zabrania głosu i wyrażenia swoich potrzeb giną w hałasie poranka, rozmów i spraw uznanych za ważniejsze. Dopiero szkolne przedstawienie staje się momentem przełomu, w którym dziecko po raz pierwszy mówi  głośno o swojej potrzebie bycia wysłuchaną.

– To jeden z tych projektów, przy których ma się poczucie, że robi się coś naprawdę ważnego – i czuje się z tego powodu dużą odpowiedzialność. Jako rodzic bardzo osobiście przeżyłem pracę nad tym spotem. Tekst „złotej rybki” ze sceny jest także do mnie i myślę, do wielu rodziców. Praca z dziećmi na planie tylko wzmocniła to doświadczenie – ich szczerość i energia przypominały, jak ważne jest uważne bycie tu i teraz. W zabieganym świecie łatwo zgubić to, co najważniejsze w budowaniu relacji z dzieckiem – mówi Maciej Bartosz Kruk, współautor scenariusza i reżyser spotu.

Edukacja, która uczy uważności

Dopełnieniem spotu są krótkie filmiki edukacyjne publikowane w mediach społecznościowych, w których występują dzieci znane z kampanijnego wideo. Odpowiadają one na pytania dotyczące bycia słuchanymi i rozumianymi, a ich wypowiedziom towarzyszy komentarz ekspercki, pokazujący dorosłym, jak w praktyce budować uważny dialog z dzieckiem.

Integralną częścią kampanii są również materiały edukacyjne dla dorosłych, których celem jest wspieranie uważnego słuchania dzieci
oraz budowania relacji opartych na uważności, szacunku i dialogu. Materiały przygotowała Małgorzata Musiał, pedagożka, autorka bloga Dobra Relacja. Wszystkie materiały edukacyjne dostępne są na stronie: glosdziecka.brpd.gov.pl [1].

Ambasadorzy i Ambasadorki wspierający głos dzieci

W kampanię „Głos dziecka w roli głównej” zaangażowali się znani i cenieni przedstawiciele świata kultury, mediów i edukacji, którzy od lat podkreślają, jak ważna jest uważność na potrzeby dzieci. Wśród nich są: Anna Dereszowska – aktorka i mama, od lat wspierająca inicjatywy budujące podmiotowość dzieci i kulturę dialogu w rodzinie; Marek Kamiński wraz z synem Kayem – polarnik i podróżnik, zaangażowany w działania wzmacniające sprawczość młodych ludzi; Tomasz Bilicki – pedagog, psychoterapeuta i interwent kryzysowy pracujący z młodzieżą; Małgorzata Musiał – pedagożka, specjalistka w komunikacji opartej na empatii; Kasia Węsierska – dziennikarka radiowa i telewizyjna; Oczekując.pl – Marysia i Kuba, twórcy rodzinnego bloga.

Kampania „Głos dziecka w roli głównej” obejmuje emisję spotów wideo i radiowych, a także szerokie działania w mediach społecznościowych, w tym na platformie YouTube. Jej elementem jest również dedykowana strona internetowa glosdziecka.brpd.gov.pl, na której dostępne są materiały kampanii oraz treści edukacyjne skierowane do dorosłych. Wszystkie działania tworzą spójny przekaz, którego celem jest dotarcie do rodziców, opiekunów i nauczycieli tam, gdzie na co dzień podejmują decyzje i rozmowy z dziećmi.

Za pomysł, koncepcję i realizację kampanii odpowiada APLAN MEDIA: Maksym Kilańczyk, Joanna Maksymiuk-Lipszyc. Opracowanie graficzne: Ewa Trzewikowska, Marta Kopaczewska, Zuzanna Zembrzuska. Kierownictwo projektu: Renata Opala, Kamila Łuczyńska. Opieka merytoryczna: Małgorzata Musiał. Autorami scenariusza spotu są: Maksym Kilańczyk, Maciej Bartosz Kruk, Joanna Maksymiuk-Lipszyc. Reżyseria: Maciej Bartosz Kruk. Produkcja: Patrycja Korol (Na planie jestem!). Producent wykonawczy: Michał Łagoda. Zdjęcia: Aleksy Kubiak. Gaffer: Stanisław Nolywajka. Postprodukcja i montaż: Aleksy Kubiak, Marcin Sołtysik. Oprawa muzyczna: Bloom – Daniel Catalá – Artlist, Grzegorz Łojowski. Scenografia: Barbara Figaj. Kostiumy: Katarzyna Cygańska, przy wsparciu Sary Bartoszewskiej. Charakterystyczne nakrycie  głowy złotej rybki powstało w pracowni Kapeluszowo – Kamila Fyda-Sikorska. Obsada: Nela Maćkowiak (złota rybka), Agnieszka Goździewicz (mama), Maciej Kukiałka (tata), Dorota Wierzbicka-Matarrelli (nauczycielka) oraz mali aktorzy: Jan Kucner (rybak), Oliwia Kaczmarek, Ignacy Gościński, Mirosław Trubowicz, Łucja Urszyc, Julia Szuster, Franciszek Kulas. W realizacji scen zbiorowych udział wzięli statyści z agencji aktorskiej „Zgrani”.