Edupolis

Bezpieczeństwo zaczyna się w szkole - edukacja chroni przed dezinformacją

W ostatnim czasie w mediach pojawia się coraz więcej informacji pełnych dezinformacji, które mogą prowadzić do nieporozumień i niebezpiecznych sytuacji. Dlatego niezwykle ważne jest, aby uczyć, jak rozpoznawać fałszywe informacje i skutecznie się przed nimi bronić. Przypominamy o podjętych działaniach mających na celu kształcenie uczniów i nauczycieli w zakresie krytycznej analizy treści oraz informujemy o szerokim zestawie materiałów dydaktycznych dostępnych dla nauczycieli i uczniów, które wspierają edukację medialną i budowanie odporności na dezinformację.

Opisujemy kompleksowe działania MEN związane z bezpieczeństwem w szkołach i przeciwdziałaniem dezinformacji. Przedstawiamy informacje o integracji edukacji medialnej z reformą programową Reforma26. Kompas Jutra, wprowadzaniu nowych modułów medialnych w różnych przedmiotach szkolnych oraz przedmiotów takich jak edukacja obywatelska i zdrowotna, które kładą nacisk na profilaktykę uzależnień cyfrowych i wpływ treści cyfrowych na zdrowie psychiczne uczniów.

Promowanie higieny cyfrowej

Jednym z kierunków polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2025/2026 jest promowanie higieny cyfrowej i bezpiecznego poruszania się w sieci, rozwijanie umiejętności krytycznej analizy informacji oraz odpowiedzialne wykorzystywanie nowoczesnych technologii, w tym narzędzi opartych na sztucznej inteligencji. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, placówki doskonalenia nauczycieli opracowują oferty szkoleń zapewniających realizację tego celu.

Bezpieczeństwo elementem Reforma26.Kompas Jutra

Treści poruszające problematykę mediów i bezpieczeństwa cyfrowego są także integralnym elementem reformy programowej Reforma26.Kompas Jutra. W przygotowywanej podstawie programowej wprowadzone będą moduły tematyczne, w tym moduł medialny, realizowany na różnych przedmiotach, tj. lekcjach języka polskiego, informatyki, geografii, zajęciach praktyczno-technicznych oraz edukacji obywatelskiej i zdrowotnej. Jednocześnie nowe przedmioty szkolne, wprowadzone od roku szkolnego 2025/2026 takie jak edukacja obywatelska i edukacja zdrowotna, już poświęcają szczególną uwagę krytycznej analizie informacji, argumentacji, profilaktyce uzależnień cyfrowych oraz wpływowi treści internetowych na zdrowie psychiczne młodzieży.

Bezpieczne korzystanie z mediów i informacji

Ministerstwo Edukacji Narodowej rozwija także szereg inicjatyw promujących edukację medialną i budowanie odporności społecznej na dezinformację. Dokument strategiczny Polityka Cyfrowej Transformacji Edukacji (PCTE) określa ramy działań państwa w zakresie cyfryzacji edukacji do roku 2035, stawiając nacisk na bezpieczne korzystanie z mediów i informacji, kształcenie umiejętności krytycznego myślenia oraz ochronę przed manipulacją informacyjną.

Szkolenia nauczycieli

MEN przykłada także dużą wagę do kształcenia nauczycieli. Z wykorzystaniem środków europejskich, takich jak Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz Fundusze Europejskie na rzecz Rozwoju Społecznego, planowane jest przeszkolenie ponad 100 tysięcy nauczycieli w zakresie kompetencji cyfrowych i medialnych do 2029 roku. Szkolenia poruszają zarówno kwestie prawne i ochrony danych osobowych, jak i praktyczne aspekty korzystania z cyfrowych zasobów edukacyjnych.

Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE) regularnie organizuje webinaria i kursy, takie jak „Metody i narzędzia krytycznej weryfikacji informacji dostępnych w Internecie”, „Szanse i zagrożenia w sieci” czy „Edukacja cyfrowa z uwzględnieniem sztucznej inteligencji (AI)”. Szkolenia te wspierają rozwój kompetencji nauczycieli w dziedzinie edukacji medialnej, cyfrowej i etycznego korzystania z technologii.

Materiały dydaktyczne o dezinformacji na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej (ZPE)

Uczniowie i nauczyciele mogą bezpłatnie korzystać z zasobów Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej zpe.gov.pl. To narzędzie informatyczne na którym można znaleźć liczne materiały dydaktyczne dotyczące mediów, dezinformacji, cyberbezpieczeństwa i krytycznego myślenia. Wśród dostępnych zasobów znajdują się m.in. materiały: „Fakt czy opinia - jak je odróżnić?”, „Manipulacja językowa”, „Media w świecie i w Polsce”, „Bezpieczeństwo w sieci”, „Media - czwarta władza?”, „Cyberbullying”, „Treści szkodliwe w Internecie”, „Media a konflikty zbrojne”, „Władza nad informacją” czy „Młody człowiek świadomym odbiorcą mediów”. Materiały te rozwijają umiejętność oceny wiarygodności źródeł, rozpoznawania manipulacji i odróżniania faktów od opinii, a także uczą zasad bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów społecznościowych.

Na ZPE znajdują się również materiały, opracowane w ramach projektu Cyberlekcje 3.0. Są to materiały adresowane do nauczycieli, którzy chcą skutecznie uczyć zasad bezpiecznego korzystania z internetu. Łącznie jest to 18 scenariuszy zajęć lekcyjnych stworzonych na podstawie materiałów opracowanych przez ekspertów Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej - Państwowego Instytutu Badawczego od wielu lat zajmującego się kwestiami bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych.

Inicjatywy promujące świadome korzystanie z internetu i walkę z dezinformacją

Minister Edukacji w 2025 roku objęła patronatem honorowym szereg inicjatyw, które wpisują się w walkę z dezinformacją i promują odpowiedzialne oraz świadome korzystanie z Internetu wśród dzieci i młodzieży. Do tych ważnych przedsięwzięć należą między innymi Digital Youth Forum 2025, które zachęca do pozytywnego wykorzystania przestrzeni cyfrowej i przeciwdziała cyberprzemocy, Dzień Bezpiecznego Internetu skupiający się na bezpiecznym dostępie młodych ludzi do zasobów sieciowych, a także projekt Predator Games, który poprzez elementy e-sportu rozwija kompetencje cyfrowe i społeczne uczniów. Ponadto pod patronatem Ministra Edukacji odbywały się konkursy takie jak CyberSkiller Challenge Edycja 5, promująca praktyczną wiedzę z cyberbezpieczeństwa, oraz program Digital Wizards, wspierający rozwój nowoczesnych kompetencji technologicznych. Fundacja PZU również otrzymała patronat honorowy Ministra Edukacji nad konkursem „Postaw na czysty przekaz”, który ma na celu rozwijanie krytycznej analizy informacji i promowanie korzystania ze sprawdzonych źródeł. Wszystkie te inicjatywy razem budują świadomość i odporność młodych obywateli na manipulacje informacyjne, co wpisuje się w szeroką strategię Ministerstwa Edukacji Narodowej dotyczącą edukacji medialnej i bezpieczeństwa cyfrowego.

Tydzień dla bezpieczeństwa

Ważnym elementem działań na rzecz bezpieczeństwa i profilaktyki jest również ogólnopolska kampania informacyjno-edukacyjna „Tydzień dla bezpieczeństwa”, przeprowadzona pod koniec czerwca 2025 r. Inicjatywa, skierowana do uczniów, nauczycieli i rodziców, miała na celu wzmocnienie postaw sprzyjających zdrowiu, bezpieczeństwu psychicznemu i społecznemu młodzieży. W ramach kampanii szkoły organizowały lokalne wydarzenia, warsztaty i spotkania z ekspertami, a MEN wspólnie z partnerami przygotowało zestaw materiałów edukacyjnych o bezpieczeństwie, profilaktyce uzależnień oraz przeciwdziałaniu dezinformacji. Zestaw ten zawierał scenariusze lekcji, filmy edukacyjne, ulotki i broszury, dostępne również na platformie i w zasobach Ośrodka Rozwoju Edukacji, które mogą być wykorzystane przez całe środowisko szkolne w ciągu całego roku szkolnego.

Wszystkie te działania łącznie tworzą spójną strategię wzmacniania bezpieczeństwa edukacyjnego i cyfrowego, przygotowując uczniów do świadomego życia w świecie informacji.

W zakładce Bezpieczeństwo w szkole na stronie MEN będą systematycznie publikowane nowe treści wspierające nauczycieli, uczniów i rodziców w budowaniu odporności na dezinformację oraz w promowaniu bezpiecznych zachowań w środowisku cyfrowym.

Walczymy z dezinformacją

Zachęcamy do odwiedzenia strony Ministerstwa Cyfryzacji. Dostępne są na niej materiały o walce z dezinformacją, w której znajdują się praktyczne porady pomagające rozpoznawać fałszywe informacje, weryfikować źródła oraz zgłaszać podejrzane treści do odpowiednich instytucji.

Na portalu dostępny jest też formularz Zgłoś dezinformacje, dzięki któremu można przekazać informację o podejrzanych treściach znalezionych na stronach internetowych lub w mediach społecznościowych, aby odpowiednie służby mogły je zweryfikować. Formularz ułatwia szybkie reagowanie na szkodliwe treści w sieci.

Źródło: MEN