Edupolis

Samotność młodych w wirtualnym tłumie. Jak budować bezpieczną relację ze światem online?

Ponad połowa nastolatków czuje się osamotniona w mediach społecznościowych, a jednocześnie 43 procent młodych ludzi korzysta z mediów społecznościowych, by poczuć się lepiej*. Jaka jest wirtualna rzeczywistość młodych i ich bardzo realne emocje z tym związane? Czy na pewno je rozumiemy? W czym młodzież potrzebuje naszej pomocy? Jak możemy jej skutecznie udzielić? Zapraszamy na Galę Dnia Bezpiecznego Internetu 11 lutego, która zainauguruje obchody tego międzynarodowego święta.
*Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców

– Internet ma niezwykłą moc oddziaływania. Dotyczy to zarówno rozwoju nowych technologii, które wpływają na życie społeczeństwa, jak i relacji, emocji i funkcjonowania mózgu na poziomie indywidualnym. W tym roku w Dniu Bezpiecznego Internetu na pierwszy plan wysuwają się zagadnienia związane z potrzebą budowania odpowiednich praktyk korzystania przez dzieci ze smartfonów. Będziemy też mówić o wyzwaniach związanych ze sztuczną inteligencją, takich jak deepfake, ale też o problematyce kontaktu dzieci ze szkodliwymi treściami, w tym patostreamingiem czy pornografią – mówi Anna Rywczyńska z Państwowego Instytutu Badawczego NASK, koordynatorka Polskiego Centrum Programu Safer Internet, który organizuje w Polsce DBI. – Kluczowe jest dla nas zarówno spojrzenie ekspertów, jak i przedstawicieli młodego pokolenia – osób, dla których chcemy tworzyć świat bezpiecznego internetu.

Dzień Bezpiecznego Internetu to ogólnoświatowa akcja, której celem jest propagowanie wiedzy o internecie, wzmacnianie kompetencji cyfrowych oraz włączanie do debaty publicznej zagadnień bezpieczeństwa dzieci i młodzieży online.

Gala DBI, która odbywa się 11 lutego, jest wydarzeniem otwartym, skierowanym do przedstawicieli oświaty, profesjonalistów pracujących z dziećmi oraz mediów. Dodatkowo w lutym i marcu 2025 realizowane będą lekcje online dla dzieci w każdym wieku, odbywać się będą również webinary dla osób z nimi pracującymi. Kluczowym elementem DBI są lokalne inicjatywy. Każdego roku rejestrowane są tysiące warsztatów, zajęć edukacyjnych, kampanii informacyjnych czy konkursów dotyczących bezpieczeństwa w internecie, organizowanych przez szkoły, organizacje pozarządowe, firmy i osoby prywatne.
W Polsce organizacją DBI zajmuje się Polskie Centrum Programu Safer Internet tworzone przez Państwowy Instytut Badawczy NASK i Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Przedsięwzięcie to zostało zapoczątkowane w 2004 roku z inicjatywy Komisji Europejskiej i dziś jest kontynuowane jako część unijnego programu „Digital Europe”. Patronat Honorowy objęły: Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Rzecznik Praw Dziecka, polska prezydencja w Radzie UE oraz Centrum Nauki Kopernik. Głównym Partnerem obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu 2025 jest Fundacja Orange.

(Nie)prawdziwe treści i (nie)bezpieczne relacje

O skali problemów, z którymi stykają się nastolatki, najlepiej świadczą wyniki badań:

• Ponad 40% młodzieży twierdzi, że w internecie nie można odróżnić informacji prawdziwych od fałszywych,
• Blisko połowa nastolatków (46,7%) deklaruje wysoki (13,5%) i ponadprzeciętny (33,2%) poziom ekspozycji na antyspołeczne treści w takich mediach,
• Co czwarty nastolatek ogląda tzw. patostreamy, czyli wulgarne, obsceniczne i nacechowane przemocą widowiska lub transmisje internetowe nadawane na żywo w serwisach streamingowych,
• Rośnie odsetek osób nastoletnich, które decydują się na spotkanie z osobą dorosłą poznaną w internecie,
• Ponad połowa osób nastoletnich (53,7%) twierdzi, że ich rodzice nie ustalają żadnych zasad dotyczących korzystania z internetu w zakresie czasu i dostępu do treści.

Te dane z raportu NASK uzasadniają potrzebę podniesienia tematu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w sieci.

PUI, czyli problematyczne używanie internetu, cechuje co trzecią osobę nastoletnią

Prawie co trzecia osoba nastoletnia (31%) wykazuje się wysokim natężeniem wskaźników problematycznego używania internetu (PUI), a osiem na sto – bardzo wysokim natężeniem.  Wśród objawów PUI badacze wskazują m.in. brak kontroli nad czasem spędzanym w internecie, doświadczanie przygnębienia, niepokoju lub rozdrażnienia w momencie ograniczenia dostępu do internetu, problemy społeczne i osobiste w związku z silnym zaangażowaniem w świat wirtualny. Ponad 40% osób nastoletnich twierdzi, że brak dostępu do internetu wpłynąłby negatywnie na jakość ich życia, czyniąc je mniej satysfakcjonującym.

– Patostreamy, niechciane materiały o charakterze seksualnym, deepfake’owe materiały foto i video – to stosunkowo nowe wyzwania, które są dobrze znane młodym ludziom. Z wieloletnich doświadczeń w obszarze m.in. profilaktyki cyberprzemocy wiemy, że trafne rozpoznanie zjawiska to klucz do stworzenia odpowiednich rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo dzieciom i młodzieży – zapewnia Maciej Kępka, ekspert z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. – Dzień Bezpiecznego Internetu to przestrzeń do sygnalizowania problemów, debaty i przekrojowych analiz. Patrzymy na wyzwania cyfrowego świata z perspektywy systemowej, jak i jednostkowej. W tym roku poruszymy m.in. temat samotności w sieci czy działania mózgu w kontekście internetowego hazardu oraz szerzej: dopaminowych „strzałów”, jakie zapewnia aktywność w social mediach.

O NASK

Państwowy instytut badawczy, w którym realizowane są działania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa internetu, badania naukowe i prace rozwojowe na rzecz cyberbezpieczeństwa i niezawodności systemów sieciowych. W instytucie NASK funkcjonuje Zespół Dyżurnet.pl, który przyjmuje zgłoszenia o nielegalnych treściach w internecie, przede wszystkim związanych z materiałami przedstawiającymi seksualne wykorzystywanie dzieci. W ramach instytutu NASK działa także zespół zajmujący się cyberprofilaktyką, czyli działalnością edukacyjną i popularyzatorską w zakresie bezpiecznego użytkowania nowych technologii. Realizuje on projekty i kampanie społeczne, których misją jest internet przyjazny dla wszystkich. Eksperci, naukowcy instytutu NASK stale współpracują z szerokim środowiskiem naukowym, zachowując najwyższy poziom przekazywanej wiedzy.

O Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę

Od 1991 roku chronimy dzieci przed przemocą i wykorzystaniem seksualnym. Zapewniamy dzieciom i ich opiekunom wsparcie, profesjonalną pomoc psychologiczną i prawną. Uczymy dorosłych, jak mądrze i skutecznie reagować na przemoc wobec dzieci oraz co robić, gdy podejrzewają, że dziecko jest krzywdzone. Wspieramy i angażujemy rodziców, by wychowywali dzieci z miłością i szacunkiem. Wpływamy na polskie prawo, by jak najlepiej chroniło interes dziecka. Każde dziecko zasługuje na dzieciństwo wolne od przemocy!