Edupolis

Zmiana zasad ortograficznych od 1 stycznia 2026 roku – ważne informacje dla nauczycieli i uczniów

Od 1 stycznia 2026 roku zaczną obowiązywać nowe zasady ortografii polskiej. Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk uchwaliła je w maju 2024 roku, aby uprościć i ujednolicić zapis wybranych grup wyrazów i połączeń, wyeliminować wyjątki oraz zlikwidować przepisy, które są problematyczne. Zmiany dotyczą wybranych reguł używania wielkich i małych liter, pisowni łącznej i rozdzielnej oraz stosowania łącznika (Komunikat Rady Języka Polskiego).

Niektóre z 11 nowych zasad obejmują duże grupy słownictwa, na przykład:

1. Pisownia wielką literą nazw mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli i wsi, np. Warszawianin, Nowohucianin, Zalipianka.
2. W zakresie użycia wielkich liter w nazwach własnych:
3. a) w nazwach obiektów przestrzeni publicznej pisownia wielką literą wyrazu stojącego na początku: aleja, brama, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, pomnik, cmentarz (przy utrzymaniu pisowni małą literą wyrazu ulica), np. ulica Bolesława Chrobrego, Aleja Róż, Plac Trzech Krzyży, Park Piłsudskiego, Kopiec Kraka, Kościół Mariacki, Pałac Staszica, Zamek Książ, Most Grunwaldzki, Cmentarz Rakowicki;
4. b) pisownia wielką literą wszystkich członów (oprócz przyimków i spójników) w wielowyrazowych nazwach lokali usługowych i gastronomicznych, np. Kawiarnia Literacka, Księgarnia Pegaz, Kino Polonia, Apteka pod Orłem, Restauracja Szlachecka, Teatr Wielki;
5. c) pisownia wielką literą wszystkich członów (oprócz przyimków i spójników oraz wyrazów typu imienia) w nazwach orderów, medali, odznaczeń, nagród i tytułów honorowych, np. Nagroda Nobla, Nagroda Pulitzera, Nagroda Kioto, Nagroda Wielkiego Kalibru, Mistrz Mowy Polskiej, Honorowy Obywatel Miasta Krakowa.
6. Pisownia wielką literą nie tylko nazw firm, marek i modeli wyrobów przemysłowych, lecz także pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów (samochód marki Toyota ikupiła Toyotę).
7. Pisownia łączna nie- z imiesłowami odmiennymi bez względu na interpretację znaczeniową (czasownikową lub przymiotnikową), np. niepalący, nieustający, nieoceniony, nieopisany.
8. Pisownia łączna nie– z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi także w stopniu wyższym i najwyższym, np.niewiększy, nienajwiększy, nielepiej, nienajlepiej.
9. W zakresie pisowni prefiksów dopuszczenie rozdzielnej pisowni z wyrazami zapisywanymi małą literą cząstek takich jak super-, ekstra-, eko-, wege- mini-, maksi, midi-, mega-, makro-, które mogą występować również jako samodzielne wyrazy, np. miniwieża lub mini wieża, ekożywność lub eko żywność.

Źródło obowiązujących zasad pisowni

Rada Języka Polskiego równocześnie przypomniała, że jej kompetencje do ustalania zasad ortografii i interpunkcji wynikają z „Ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim”. W związku z tym ogłosiła, że od 1 stycznia 2026 roku jedyne ważne źródło zasad ortograficznych i interpunkcyjnych polszczyzny stanowi dokument „Zasady pisowni i interpunkcji polskiej”, przez nią opracowany.

Trwają prace nad dużym słownikiem ortograficznym, który zostanie przygotowany w formie darmowej aplikacji komputerowej i mobilnej. Tymczasem Rada udostępniła bezpłatnie „Mały słownik ortograficzny. Nowe reguły pisowni 2026”. W publikacji znajdują się nowe reguły pisowni z przykładami zestawionymi w formie słownika.

Komunikat Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w sprawie egzaminów

W związku z wejściem w życie nowych zasad ortograficznych dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej wydał komunikat o 5-letnim okresie przejściowym. Poinformował, że w latach 2026–2030 na egzaminach ósmoklasisty, maturalnych i eksternistycznych będzie akceptowana pisownia zarówno według starych, jak i nowych zasad. Dopiero od 2031 roku na egzaminach będą obowiązywać wyłącznie nowe zasady ortografii.

Komunikat Centralnej Komisji Egzaminacyjnej

Źródło: ORE